1770
Ξεσπούν τα «Ορλωφικά»
Επαναστατικές κινήσεις υποκινούνται στη Στερεά Ελλάδα, την Κρήτη και την Πελοπόννησο από Ρώσους πράκτορες και, ιδιαίτερα, τους αδελφούς Θεόδωρο και Αλέξιο Ορλώφ, στα πλαίσια του ρωσοτουρκικού πολέμου 1768-1774. Κύριο θέατρο του πολέμου είναι η Πελοπόννησος, όπου έδρασαν από κοινού περιορισμένες ρωσικές δυνάμεις, Μανιάτες και ένοπλοι συνδεδεμένοι με την ισχυρή μεσσηνιακή προυχοντική οικογένεια Μπενάκη. Το όλο εγχείρημα έληξε δραματικά, με ήττα και φυγή χιλιάδων Ελλήνων, κυρίως προς τη Ρωσία. Η Ρωσία, πάντως, θα κερδίσει τον πόλεμο και η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα αναγκαστεί να υπογράψει τη συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774), που αποδείχθηκε ευεργετική για τη ζωή και την οικονομική δραστηριότητα των Ορθοδόξων κατοίκων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ιδιαίτερα των Ελλήνων.
1776
Ευρωπαίοι λόγιοι δείχνουν ενδιαφέρον για τον ελληνισμό
Κατά την περίοδο αυτή, που ξεκινά από τα μέσα του 18ου αιώνα, αυξάνονται στην Ευρώπη οι λόγιοι που συσχετίζουν τους αρχαίους με τους νεότερους Έλληνες. Κάποιοι εξ αυτών επισκέπτονται ελληνικές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι σημαντικότεροι ανάμεσά τους είναι οι Γάλλοι Guys, Choiseul-Gouffier, Chateaubriand, οι Γερμανοί Goethe, Schiller, Hölderlin, ο Άγγλος ποιητής Byron κ.ά.
1779
Εκτελείται ο Κοσμάς ο Αιτωλός
Ο μοναχός Κοσμάς ο Αιτωλός έδρασε κατά τις δεκαετίες του 1760 και 1770, κυρίως στη Μακεδονία, την Ήπειρο και τη νότια Αλβανία, παρακινώντας τους πιστούς να μείνουν προσηλωμένοι στη χριστιανική θρησκεία και να στραφούν προς την παιδεία. Προς τούτο, δημιούργησε ο ίδιος δεκάδες ελληνικά σχολεία. Μετά από συκοφαντίες εχθρών του, εκτελέστηκε στη σημερινή Αλβανία το 1779.
1790
Κυκλοφορεί η «Εφημερίς»
Το 1790 οι αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου από την Σιάτιστα εκδίδουν στη Βιέννη την πρώτη ελληνική εφημερίδα με τίτλο Εφημερίς, που κυκλοφορεί μέχρι το 1797.
1792-1803
O Αλή Πασάς κατά των Σουλιωτών
Κατά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, οι πολεμικότατοι Σουλιώτες αντιστέκονται σθεναρά. Τελικά ηττώνται και καταφεύγουν στα γειτονικά Επτάνησα.
1798
Eκτελείται ο Ρήγας Βελεστινλής
Ο Θεσσαλός Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798) αναδείχθηκε στον πληρέστερο επαναστάτη των Βαλκανίων της εποχής του. Επηρεασμένος από τη Γαλλική Επανάσταση και απογοητευμένος από τη Ρωσία, ενθουσιάζεται από την προσωπικότητα του Ναπολέοντα και ελπίζει στην απαλλαγή των Ελλήνων και των άλλων λαών της Βαλκανικής από τον ζυγό του σουλτάνου. Μετά το 1796 βάση της δράσης του έχει τη Βιέννη, όπου εκδίδει τη «Χάρτα της Ελλάδος» και το «Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας». Συλλαμβάνεται από τους Αυστριακούς, οι οποίοι και τον παραδίδουν στους Οθωμανούς. Οι τελευταίοι τον εκτελούν στο Βελιγράδι το 1798.
1799-1827
Έκδοση αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων από τον Αδαμάντιο Κοραή
Ο Αδαμάντιος Κοραής, που ζούσε στο Παρίσι, ασχολήθηκε, μεταξύ άλλων, και με την έκδοση αρχαίων ελληνικών κειμένων. Στην εμβληματική «Ελληνική Βιβλιοθήκη» του, τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων συνοδεύονται από εκτεταμένα σχόλια και προλεγόμενα «εις την κοινήν γλώσσαν», καθιερώνοντας ουσιαστικά την καθαρεύουσα ως επίσημη ελληνική γλώσσα.
1806
Εξόντωση των κλεφτών της Πελοποννήσου
Με κοινή απόφαση της οθωμανικής διοίκησης της Πελοποννήσου και των Ελλήνων προυχόντων και κληρικών και με τη συμπαράσταση του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ολοκληρώνεται το 1806 η εξόντωση των κλεφτών της Πελοποννήσου. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης διασώζεται, την τελευταία στιγμή, στα Επτάνησα.
1809
Ιδρύεται το «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον»
Ιδρύεται στο Παρίσι εταιρεία με σκοπό να συντελέσει στην ωρίμανση των συνθηκών που θα επέτρεπαν την αλλαγή της κατάστασης των Ελλήνων από τον Γάλλο Choiseul Gouffier και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ, μετέπειτα συνιδρυτή της Φιλικής Εταιρείας.
