Αμερικανική Επανάσταση - Γαλλική Επανάσταση

1775

Αμερικανική Επανάσταση

Η επανάσταση αυτή ήταν ταυτοχρόνως πόλεμος  ανεξαρτησίας των Αμερικανών από τον αγγλικό έλεγχο. Οι Αμερικανοί είχαν τη βοήθεια στρατευμάτων που εστάλησαν από τον βασιλιά της Γαλλίας. Ηγέτες τους ήταν σπουδαίοι πολιτικοί, όπως ο Τόμας Τζέφερσον, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο Τζωρτζ Ουάσινγκτον. Κατά τη διάρκεια της πρωτοπόρας αυτής επανάστασης συντάχθηκαν η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα, γεγονός που επηρέασε τις επαναστάσεις που ακολούθησαν (τη Γαλλική το 1789 και βεβαίως αργότερα την Ελληνική το 1821).

Πίνακας με απεικόνιση της παράδοσης της αμερικανικής διακήρυξης της ανεξαρτησίας στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών

1789 -1815

Η Γαλλική Επανάσταση

Πολυκύμαντη επανάσταση που επηρέασε βαθιά την Ευρώπη και όλο τον κόσμο. Κατά μίμησιν της Αμερικανικής Επανάστασης, οι Γάλλοι επαναστάτες συνέταξαν Διακήρυξη και Συντάγματα. Η Επανάσταση σταδιακά βρέθηκε υπό τον έλεγχο ενός Κορσικανού επαναστάτη, του Ναπολέοντα. Αυτός οδήγησε τα γαλλικά στρατεύματα σε εκστρατεία στην Αίγυπτο (1798), συγκρούστηκε στην Ευρώπη με τους Αυστριακούς, τους Γερμανούς, τους Ρώσους και τους Άγγλους, για να ηττηθεί τελικά στο Βατερλώ του Βελγίου από τον Άγγλο στρατηγό Ουέλλινγκτον, το 1815.

Διαφωτισμός

Με τον όρο «διαφωτισμός» δηλώνουμε καταρχήν την πνευματική και ιδεολογική κίνηση που παρουσιάστηκε στην Ευρώπη κυρίως κατά το 17ο και 18ο αιώνα (περ. 1688-1789), με πρωταγωνιστές τους Βολταίρο (Voltaire), Ντενίς Ντιντερό (Denis Diderot), Ντ' Αλαμπέρ (D' Alembert), Μοντεσκιέ (Montesquieu), Ζαν-Ζακ Ρουσό (Jean-Jacques Rousseau), Άνταμ Σμιθ (Adam Smith) κ.ά.

Συγκέντρωση στο σαλόνι της Μαντάμ Ζοφρέν, Gabriel Lemonnier

Ο Διαφωτισμός υπήρξε ένα πολύ σημαντικό κίνημα, που κυριολεκτικά άλλαξε τις νοοτροπίες και τον τρόπο σκέψης σε ολόκληρη την Ευρώπη, επηρεάζοντας όλους σχεδόν τους τομείς (οικονομία, κοινωνία, πολιτική ζωή, επιστήμες κτλ.) και οδηγώντας τελικά στη Γαλλική Επανάσταση (1789). Οι διαφωτιστές δεν είχαν, βέβαια, όλοι τις ίδιες ακριβώς αντιλήψεις· υπάρχουν, όμως, συγκεκριμένα σημεία στα οποία οι απόψεις τους συγκλίνουν. Για παράδειγμα, ο γενικός στόχος του Διαφωτισμού υπήρξε η ουσιαστική βελτίωση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων αλλά και της ανθρώπινης κοινωνίας γενικότερα. Πιο συγκεκριμένα, οι διαφωτιστές σε όλη την Ευρώπη:

- πίστευαν ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να φτάσει στην ευτυχία, μέσα από τη συνεχή βελτίωση και εξέλιξη τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο (π.χ. κοινωνία, πολιτισμός)

- για να μπορέσει, όμως, να το επιτύχει αυτό ο άνθρωπος, πρέπει πρώτα να απαλλαγεί από κάθε πρόληψη και δεισιδαιμονία και να μάθει να βασίζεται μόνο στην ικανότητα και τη δύναμη της λογικής και της μάθησης (φωτισμός)· πρέπει να ελέγχει κριτικά κάθε παράδοση και κάθε αυθεντία και να ασκεί κριτική σε όλες τις θεωρίες για τη φύση, τη γνώση, την κοινωνία, τη θρησκεία, την πολιτική οργάνωση, τους θεσμούς κτλ.

- μόνο εξασκώντας ελεύθερα το ερευνητικό και κριτικό πνεύμα του θα μπορέσει ο άνθρωπος να γνωρίσει πραγματικά τόσο το φυσικό κόσμο όσο και τον ίδιο του τον εαυτό, ώστε να μπορέσει τελικά να αναπλάσει και να αναμορφώσει την ανθρώπινη κοινωνία προς το καλύτερο (στο σημείο αυτό, είναι εμφανής η επιρροή των διαφωτιστών από τις φυσικές επιστήμες, που την εποχή εκείνη έχουν ήδη αρχίσει να σημειώνουν σημαντική πρόοδο).

Θέτοντας τέτοιους στόχους, ήταν απόλυτα φυσικό οι διαφωτιστές να δείξουν ξεχωριστό ενδιαφέρον για τις επιστήμες και τα συστήματα αγωγής, αφού η μάθηση και ο φωτισμός των ανθρώπων ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για όλα τα υπόλοιπα. Παράλληλα, οι διαφωτιστές κηρύσσουν την προστασία της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, την ανεξιθρησκεία και, γενικά, την ελευθερία και την απαλλαγή του ανθρώπου από κάθε καταναγκασμό. Αναζητούν συχνά την έμπνευσή τους στην κλασική αρχαιότητα και, παράλληλα, προάγουν την καλλιέργεια των ζωντανών γλωσσών και των εθνικών ιδιωμάτων, αφού μόνο μέσα από αυτά μπορεί να επιτευχθεί η πνευματική αφύπνιση των πληθυσμών.