Sig. Freud
Παρόλο που είχε πολλές φίλες, δεν παντρεύτηκε ποτέ. Επιπλέον, μια σοβαρή πνευμονοπάθεια, η φυματίωση, τον ειχε ήδη υπονομεύσει και σε λίγα χρόνια θα τον οδηγουσε στον θάνατο.
Στην επιστολή ο Κάφκα αναφερει ολες τις σημαντικες στιγμες της έλλειψης διαλόγου με τον πατέρα του και προσπαθει να διερευνήσει την πιο σημαντική σχέση της ζωής του, το κλειδί για την ανάγνωση όλου του εργου του.
Εδώ είναι μερικά αποσπάσματα.
Αγαπητέ πατερα
Πρόσφατα ετυχε να με ρωτησετε γιατί λέω ότι σας φοβαμαι. . Ως συνήθως, δεν μπόρεσα να σας απαντήσω, εν μέρει ακριβώς λόγω του φόβου που μου εμπνέεις, εν μέρει επειδή για να εξηγησω αυτον τον φοβο θα απαιτούσε πάρα πολλές λεπτομέρειες, περισσότερες από όσες θα μπορούσα κάπως να συγκεντρώσω σε μια ομιλία. Αν προσπαθω τώρα να σας απαντήσω με επιστολή, θα είναι και αυτη τη φορα μια ελλιπής απάντηση, γιατί ακόμη και όταν γράφω, εμποδίζομαι από τον φόβο για εσάς και τις συνέπειές του. και επειδή η έκταση του θέματος υπερβαίνει κατά πολύ τη μνήμη και τη νοημοσύνη μου.
[...]
«Έπρεπε να αδειάζουμε το πιάτο μας και δεν είχαμε δικαίωμα να κρίνουμε την ποιότητα του φαγητού- εσύ, όμως έβρισκες το φαγητό “άνοστο”, το αποκαλούσες “σκυλοτροφή”, ότι αυτό το “ζώο” (η μαγείρισσα) το είχε καταστρέψει. Επειδή εσύ, ανάλογα με τη θηριώδη όρεξή σου και τις ιδιαίτερες προτιμήσεις σου, έτρωγες τα πάντα γρήγορα, καυτά σχεδόν, και κατάπινες μεγάλες μπουκιές, έπρεπε κι εμείς τα παιδιά να βιαστούμε’ στο τραπέζι επικρατούσε βαριά σιωπή, που διακοπτόταν μόνο από παραινέσεις: “πρώτα τρώμε και μετά μιλάμε”, ή “πιο γρήγορα, πιο γρήγορα”, ή ”βλέπεις, εγώ απόφαγα κιόλας”.
»Εμείς απαγορευόταν να μασουλάμε τα κόκαλα, εσύ το έκανες. Δεν επιτρεπόταν να ρουφάμε το ξίδι, εσύ το έκανες. Το σημαντικότερο ήταν να κόβουμε ίσια το ψωμί’ όμως δεν υπήρχε πρόβλημα όταν το έκανες εσύ άτσαλα με ένα μαχαίρι που έσταζε σάλτσες. Έπρεπε να μη μας πέφτουν υπολείμματα φαγητού στο πάτωμα, κάτω από τη δική σου θέση υπήρχαν πάντα περισσότερα».
[...]
«Η αποστροφή σου προς τη συγγραφική μου δραστηριότητα και προς όσα, άγνωστα σ’ εσένα, σχετίζονται με αυτήν ήταν πιο λογική. Σ’ αυτή την περίπτωση, απομακρυνόμενος από κοντά σου είχα κερδίσει πράγματι ένα κομμάτι ανεξαρτησίας, ακόμα κι αν αυτή η κατάσταση θύμιζε λίγο το σκουλήκι που το πατάει ένα πόδι στο πίσω μέρος και αυτό καταφέρνει να απελευθερωθεί με το μπροστινό και να συρθεί στην άκρη. Κατά κάποιον τρόπο ήμουν ασφαλής, ανάσαινα.
Η αποστροφή που φυσικά ένιωσες αμέσως για τα γράψιμό μου ήταν για μένα κατ’ εξαίρεση ευπρόσδεκτη. Μπορεί μεν να πλήγωνες τη ματαιοδοξία μου, τις φιλοδοξίες μου, μ’ εκείνη την υποδοχή των βιβλίων μου, η οποία στο μεταξύ είχε γίνει παροιμιώδης: ”Ακούμπησέ το στο κομοδίνο!”(συνήθως έπαιζες χαρτιά όταν λάμβανα κάποιο βιβλίο), ουσιαστικά, όμως αυτό με βόλευε μια χαρά, όχι μόνο από αντιδραστική μοχθηρία, όχι μόνο για την ευχαρίστηση που ένιωθα από μια εκ νέου επιβεβαίωση της αντίληψης που είχα στοιχηματίσει για τη σχέση μας, αλλά πρωταρχικά επειδή εκείνη η τυπική φράση ηχούσε κάπως σαν “Τώρα είσαι ελεύθερος!”
»Αυτό φυσικά ήταν μια πλάνη, δεν ήμουν ή, στην καλύτερη περίπτωση, δεν ήμουν ακόμη ελεύθερος. Το θέμα της γραφής μου ήσουν εσύ…»
Ο όρος «καφκικός» έχει εισέλθει στην καθομιλουμένη για να περιγράψει αδικαιολόγητα περίπλοκες και εκνευριστικές εμπειρίες, κυρίως σε σχέση με τη γραφειοκρατεία. Αλλά το να στέκεσαι σε μια σειρά για να συμπληρώσεις περίπλοκα έγγραφα όντως αποδίδει πλήρως τον πλούτο του οράματος του Κάφκα; Πέρα από την συνήθη χρήση της λέξης, τι κάνει κάτι καφκικό; Ο Νόα Τάβλιν εξηγεί.
• Franz Kafka - Η Δίκη
