Ο ιστορικός Carlo M. Cipolla έγραψε αυτό το σύντομο, πνευματώδες δοκίμιο σε μια προσπάθεια να ανιχνεύσει, να κατανοήσει και να εξουδετερώσει μία από τις πιο ισχυρές δυνάμεις που εμποδίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ευμάρειας και ευτυχίας: την ανθρώπινη ηλιθιότητα. Και αν αποδειχθεί ότι είναι αδύνατον να σώσουμε τον εαυτό μας από την ηλιθιότητα που μας περιβάλλει, τουλάχιστον μπορούμε να πάρουμε την εκδίκησή μας περιγελώντας την.
Οι πέντε θεμελιώδεις νόμοι της βλακείας:
Πρώτος Θεμελιώδης Νόμος: Πάντοτε και αναπόφευκτα ο καθένας μας υποτιμά τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν ανάμεσά μας.
Δεύτερος βασικός νόμος: Η πιθανότητα ότι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο είναι ηλίθιο, είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του.
Τρίτος (χρυσός κανόνας) Θεμελιώδης Νόμος: Ένα ηλίθιο άτομο είναι ένα πρόσωπο που προκαλεί ζημίες σε άλλο πρόσωπο ή ομάδα προσώπων, ενώ ο ίδιος δεν απολαμβάνει κανένα κέρδος ή ακόμα υφίσταται κάποια απώλεια.
Τέταρτος βασικός νόμος: Μη ηλίθια άτομα υποτιμούν πάντα την επιζήμια δύναμη του ηλίθιου ανθρώπου. Συγκεκριμένα μη ηλίθια άτομα συνεχώς ξεχνούν, ότι πάντα, παντού και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, το να ασχολούνται ή/και να συνεργάζονται με ηλίθια άτομα, πάντα αποδεικνύεται δαπανηρό λάθος.
Πέμπτος βασικός νόμος: Το ηλίθιο άτομο είναι ο πιο επικίνδυνος τύπος ατόμου.
Συμπέρασμα: Ένα ηλίθιο άτομο είναι πιο επικίνδυνο από έναν ληστή.
Ο Κάρλο Τσιπόλλα(1922-2000) ήταν διαπρεπής Ιταλός καθηγητής, ειδικευμένος στην ιστορία της οικονομίας. Δίδαξε στην Ιταλία και στις ΗΠΑ. Στη μακρά καριέρα του συνεργάστηκε με κορυφαίους ιταλικές εφημερίδες όπως Il Sole, 24 Ore, Corriere della Sera, La Stampa και στην The Nation. Υπήρξε μέλος της Ιταλικής Ακαδημίας.
Το καταστρεπτικό δυναμικό του ηλίθιου ατόμου συναρτάται από δυο κυρίους παράγοντες. Πρώτα από όλα, εξαρτάται από το γενετικό παράγοντα. Μερικά άτομα κληρονομούν εξαιρετικές δόσεις του γονιδίου της ηλιθιότητας και ελέω κληρονομικότητας ανήκουν εκ γενετής στην αριστοκρατία της ομάδας τους.
Ο δεύτερος παράγοντας που καθορίζει το δυναμικό ενός ηλίθιου ατόμου σχετίζεται με την ισχύ και τις ευθύνες της θέσης που καταλαμβάνει στην κοινωνία. Μεταξύ των γραφειοκρατών, των στρατηγών, των πολιτικών και των αρχηγών κρατών είναι αρκετά εύκολο να εντοπιστούν εξαιρετικά παραδείγματα, ουσιαστικά, ηλίθιων ανθρώπων, των οποίων η καταστροφική δυνατότητα είχε (ή έχει) αυξηθεί τρομακτικά λόγω της θέσης εξουσίας που κατείχαν (ή κατέχουν). Δε θα πρέπει εδώ να παραβλέψουμε και τους θρησκευτικούς αξιωματούχους.
Το ερώτημα, που συχνά εγείρουν οι λογικοί άνθρωποι, είναι πώς και γιατί τα ηλίθια άτομα καταφέρνουν να καταλάβουν υπεύθυνες θέσεις εξουσίας.
Η τάξη και οι κάστες ήταν οι κοινωνικές ρυθμίσεις που σταθερά ευνοούσαν την προώθηση ηλίθιων ατόμων σε θέσεις εξουσίας, στις περισσότερες κοινωνίες πριν από τη βιομηχανική επανάσταση. Η θρησκεία ήταν ένας ακόμη παράγοντας που συνέτεινε στην επιδείνωση του φαινομένου. Στο σύγχρονο εκβιομηχανισμένο κόσμο, οι τάξεις και οι κάστες έχουν ξορκιστεί τόσο ως λέξεις αλλά και ως έννοιες, και η θρησκεία φθίνει. Αλλά αντί για τάξεις και κάστες έχουμε πολιτικά κόμματα και γραφειοκρατία, και αντί για θρησκεία έχουμε τη δημοκρατία.
Σε ένα δημοκρατικό σύστημα, οι βουλευτικές εκλογές είναι ένα αποτελεσματικότατο εργαλείο για να διασφαλιστεί σταθερό το ποσοστό μεταξύ των ισχυρών. Πρέπει να μην ξεχνάμε πως ένα ποσοστό του εκλογικού σώματος είναι ηλίθιοι άνθρωποι και οι εκλογές παρέχουν σε όλους τους μία θαυμάσια ευκαιρία για να βλάψουν όλους τους υπόλοιπους χωρίς να κερδίσουν το παραμικρό από τις ενέργειες τους.
