Jean Starobinski

Ο Jean Starobinski (1920 - 2019) γεννήθηκε στη Γενεύη το 1920. Ακολούθησε σπουδές ιατρικής και ειδικεύθηκε στην ψυχιατρική και την ψυχανάλυση.

Άσκησε την ιατρική και αργότερα στις ΗΠΑ δίδαξε γαλλική φιλολογία, πριν να επιστρέψει στην Ευρώπη ως καθηγητής της Ιστορίας των Ιδεών στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης.

Πέραν των ρηξικέλευθων μελετών του για τον Jean-Jacques Rousseau ("La transparence et l'obstacle", 1957) και τον Montaigne ("Montaigne en mouvement", 1982), ασχολήθηκε επίσης με τον Montesquie, τον Diderot, τον Andre Chenier και τον Baudelaire και δημοσίευσε τους "Αναγραμματισμούς" του Ferdinand de Saussure.

Το πολύπλευρο έργο του τον καθιέρωσε ως έναν από τους πλέον έγκριτους μελετητές του Διαφωτισμού και ως έναν εξέχοντα εκπρόσωπο της Συγκριτικής Φιλολογίας στην Ευρώπη.

Με το δοκίμιό του Άμλετ και Φρόυντ ο ελβετός ιστορικός της λογοτεχνίας και της ψυχιατρικής Jean Starobinski, προχωρά σε μία εκ του σύνεγγυς ανάγνωση και ερμηνεία των επιστολών του Φρόυντ και των φροϋδικών έργων που θε μελίωσαν την ίδια την ψυχανάλυση ως πεδίο ερμηνείας του ασυνειδήτου.

Κατορθώνει έτσι να ρίξει φως όχι μόνο στην καθοριστική σημασία της αρχαιοελληνικής τραγωδίας για τη φροϋδική ψυχανάλυση, αλλά και στη σχέση που υφαίνεται μεταξύ του ήρωα της τραγωδίας του Σοφοκλή και του ήρωα της σαιξπηρικής τραγωδίας εντός της φροϋδικής σκέψης.

Αυτή η σχέση, όπως δείχνει ο Starobinski, θα αποβεί καθοριστική σε ολόκληρο το έργο του Φρόυντ, καθώς ο Άμλετ θα αποτελεί τη σκιά του Οιδίποδα αρχής γενομένης από το ιδρυτικό κείμενο της ίδιας της ψυχανάλυσης: την Ερμηνεία των ονείρων.

O Jean Starobinski παρατηρεί και περιγράφει τις δομές που προσιδιάζουν στον κόσμο του Ζαν-Ζακ Ρουσώ και φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο τις αξίες του, την τάξη και τις προκατασκευασμένες ταξινομήσεις του, αλλά κυρίως την εσωτερική τάξη ή αταξία των κειμένων που κρίνει, τα σύμβολα και τις ιδέες σύμφωνα με τις οποίες οργανώνεται η σκέψη του μεγάλου φιλόσοφου.

Το βιβλίο δεν περιορίζεται στα στενά όρια μιας βιογραφίας ή μιας εσωτερικής ανάλυσης, τα υπερβαίνει.

Εστιάζει το ενδιαφέρον του στην εσωτερική εμπειρία και στον εξωτερικό κόσμο του Ρουσώ, αναδεικνύοντας τόσο τη λαχτάρα του συγγραφέα του "Κοινωνικού συμβολαίου" για επικοινωνία και "διαφάνεια" -και τη διάψευση αυτής της προσδοκίας- όσο και το "εμπόδιο" που του επιτρέπει να αναδιπλωθεί μέσα στην παθητική παραίτηση και στη βεβαιότητα για την αθωότητά του.

Τρεις μανίες. Τρία νυχτερινά. Τρεις δαιμονοληψίες.

Και οι τρεις μελέτες που συγκεντρώσαμε σε αυτόν τον τόμο αναφέρονται σε ακραίες περιπτώσεις, όπου, μέσα στη βία ή την αδράνεια, το άτομο υφίσταται το νόμο μιας ανώτερης δύναμης:

ο Αίας που σφάζει τα ζωντανά, ο δαιμονισμένος της χώρας των Γερασηνών που κραυγάζει ανάμεσα στους βράχους και στα μνήματα, η κοιμωμένη που έχει παραδοθεί στον τρόμο.

Τρεις τυραννικές δυνάμεις:
η Αθηνά, ο δαίμονας Λεγεών, ο πνιγαλίων. [...]