Abraham Maslow

Ο Abraham Maslow (1908-1970), που θεωρείται ο ιδρυτής της Ανθρωπιστικής Ψυχολογίας, υπήρξε ένας από τους ψυχολόγους με τη μεγαλύτερη επιρροή στην επιστήμη του. Γεννήθηκε σε μια φτωχική οικογένεια ρωσοεβραίων μεταναστών στο Μπρούκλιν. Ακολουθώντας την επιθυμία των γονιών του ξεκίνησε σπουδές Νομικής στο City College της Νέας Υόρκης, σύντομα όμως στράφηκε στην Ψυχολογία. 

Παντρεύτηκε την πρώτη του ξαδέρφη και μετακόμισαν στο Ουισκόνσιν όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του και πήρε το διδακτορικό του το 1934. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τον Edward Thorndike στο Πανεπιστήμιο Columbia και έθεσε τα θεμέλια της δικής του έρευνας και θεωρίας. Το 1937 άρχισε να διδάσκει στο Brooklyn College. Το 1951 έγινε πρόεδρος στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Brandeis. 

Πέθανε το 1970. Η συμβολή του Maslow είναι ανυπολόγιστη, καθώς έφερε μια νέα οπτική στην Ψυχολογία. Συνεργάστηκε με εξέχοντες ψυχολόγους και ανθρωπολόγους και πήρε μέρος σε πολλές έρευνες, ενώ τα βιβλία και τα άρθρα του θεωρούνται πλέον κλασικά.

Εμεινε γνωστός για τη θεωρία ιεράρχησης των αναγκών που υποστηρίζει ότι υπάρχουν πέντε επίπεδα αναγκών, από τα οποία εξαρτάται όλη σχεδόν η συμπεριφορά μας. Αυτά τα ταξινόμησε ιεραρχικά, από τα πιο βασικά και πρωτόγονα (σε σχέση με τη συμπεριφορά που προκαλούν), μέχρι τα πιο πολιτισμένα και ώριμα. Σύμφωνα με την οποία οι ανάγκες των ανθρώπων είναι ιεραρχημένες από τις ανάγκες για επιβίωση, ανάγκες ασφαλείας, ανάγκες κοινωνικής αποδοχής, ανάγκες αυτοεκτίμησης, και κορυφώνονται με τις ανάγκες για αυτοολοκλήρωση (γνωστή και ως Πυραμίδα αναγκών του Μάσλοου). 

Ιεραρχία αναγκών κατά Maslow

Αυτοπραγμάτωση - Self Αctualization

Κατά τον Maslow (1971) η αυτοπραγμάτωση επιτυγχάνεται με οκτώ διαφορετικούς τρόπους:

1. Το να βιώνεις ολοκληρωτικά και έντονα, χωρίς εγωισμό και με απόλυτη συγκέντρωση και απορρόφηση. Δηλαδή το να βιώνεις την πραγματικότητα χωρίς την ανασφάλεια του εφήβου. Την ώρα της εμπειρίας το άτομο είναι ολόκληρα και απόλυτα άνθρωπος. Και είναι η στιγμή που το άτομο πραγματώνει τον εαυτό του.  Σαν άτομα συχνά έχουμε τέτοιου είδους εμπειρίες και σαν σύμβουλοι-θεραπευτές βοηθάμε τους πελάτες να τις βιώνουν πιο συχνά και να τους ενθαρρύνουμε να απορροφηθούν από αυτό και να ξεχάσουν στάσεις και άμυνες ή την ντροπή τους. Εξωτερικά, αυτή φαίνεται να είναι μια πολύ γλυκιά στιγμή. Στους νέους που προσπαθούν να είναι σκληροί, κυνικοί και σοφιστικέ, θα δούμε έναν βαθμό άδολης παιδικότητας. Κάποια αθωότητα και γλυκύτητα επιστρέφει καθώς αφιερώνονται ολοκληρωτικά στην εμπειρία, χωρίς εγωισμό. Οι έφηβοι είναι λίγο φίλαυτοι και πολύ ανασφαλείς και ενήμεροι για τον εαυτό τους. 

2. Στη ζωή, όπου χρειάζεται να παίρνουμε αποφάσεις, συναντάμε την προοδευτική και την οπισθοδρομική επιλογή. Μπορεί να αποτελεί ένα βήμα προς την άμυνα, την ασφάλεια, το γεγονός ότι φοβόμαστε, αλλά πάντα κατευθυνόμαστε προς την επιλογή της εξέλιξής μας. Για να επιλέξουμε την ανάπτυξή μας και όχι τον φόβο είναι και διαδικασία που μας κάνει να πλησιάσουμε την αυτοπραγμάτωση. Η αυτοπραγμάτωση είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία.

3. Όταν μιλάμε για αυτοπραγμάτωση εννοείται και η ύπαρξη ενός εαυτού. Γιατί ένα ανθρώπινο ον είναι κάτι που υπάρχει και έχει μια δομή. Έχει την προσωπικότητά του, τις βιοχημικές ισορροπίες του, είναι ένας εαυτός που χρειάζεται να αφεθεί να εξελιχθεί. Αυτό που τις περισσότερες φορές κάνουμε είναι να ακούμε τη φωνή άλλων (μαμάς, μπαμπά, εξουσίας, παράδοσης), παρά την εσωτερική φωνή μας. Όταν το κάνουμε αποκτούμε υπόσταση και γνωρίζουμε τον εαυτό μας.

4. Όταν για κάτι δεν είμαστε σίγουροι, είναι καλό να είμαστε ειλικρινείς. Το να κοιτάς μέσα σου για να βρεις κάποιες απαντήσεις σημαίνει ότι παίρνεις και την ευθύνη. Και αυτό αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς την πραγμάτωση. Παρόλο που δεν έχουν ειπωθεί πολλά για την ανάληψη ευθύνης στην ψυχολογία, μπορεί κανείς να τη δει, να την αισθανθεί, να γνωρίζει την ώρα της ευθύνης. Κάθε φορά που αναλαμβάνουμε την ευθύνη, πλησιάζουμε περισσότερο προς την αυτοπραγμάτωση.

5. Όλα τα παραπάνω βήματα αποτελούν εγγύηση για το να παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις στη ζωή μας και στο μέλλον. Κάθε φορά που ακολουθούμε αυτά τα βήματα μας οδηγούν αθροιστικά σε καλύτερες αποφάσεις για το τι είναι συνταγματικά καλό για μας αναφορικά με το ποιο είναι το πεπρωμένο μας, ο σύζυγός μας, η αποστολή μας στη ζωή. Και αυτό θα συμβεί μόνον αν αφουγκραστούμε την εσωτερική φωνή μας. Και όταν εκείνη μας ενημερώνει ότι αυτό που επιθυμούμε δεν είναι αυτό που επιθυμούν και οι περισσότεροι τότε είναι καλό να έχουμε το κουράγιο να το πούμε. Το να είμαστε ειλικρινείς χρειάζεται να τολμάμε να είμαστε διαφορετικοί, μη δημοφιλείς, αντικομφορμιστές. Να έχουμε το κουράγιο να είμαστε διαφορετικοί είναι ένα σημαντικό βήμα προς την αυτοπραγμάτωση.

6. Αυτοπραγμάτωση δεν είναι μια διαδικασία που τελειώνει αλλά μια διαδικασία που πραγματώνει τις δυνατότητες κάποιου ατόμου κάθε στιγμή και σε κάθε περίπτωση. Αυτοπραγμάτωση σημαίνει να χρησιμοποιείς την εξυπνάδα σου. Δηλαδή, να περάσεις μια κουραστική και εξοντωτική περίοδο προετοιμασίας για να πραγματοποιήσεις τις δυνατότητές σου ή να δουλέψεις σκληρά πάνω σε κάτι που σου αρέσει.

7. Οι κορυφαίες-υπερβατικές εμπειρίες (peak experiences) αποτελούν προσωρινές στιγμές της αυτοπραγμάτωσης. Είναι στιγμές έκστασης που δεν μπορούν να αγοραστούν, να τις εγγυηθεί  κανείς ή να φανούν. Χρειάζεται να εκπλαγείς για να θεωρηθεί ότι τις βιώνεις, αλλά μπορείς και να προετοιμάσεις το έδαφος ώστε να είναι πιο πιθανές, ή λιγότερο πιθανές. Το να σπάσεις μια ψευδαίσθηση, να ξεφορτωθείς μια λανθασμένη νοοτροπία, σε τι είσαι καλός, τι δυνατότητες δεν έχεις, όλα αυτά αποτελούν μέρος της γνωριμίας με τον εαυτό, και τι είναι τελικά ο εαυτός μας. Όλοι έχουν την εμπειρία των Peak Experiences, αλλά δεν το γνωρίζουν όλοι. 

8. Το να μάθεις ποιος τελικά είσαι, τι σου αρέσει και τι δεν σου αρέσει, τι σου ταιριάζει και τι όχι, πού βαδίζεις και ποια είναι η αποστολή σου, το να ανοιχθείς δηλαδή στον εαυτό σου, σημαίνει να εκθέσεις την ψυχοπαθολογία σου. Δηλαδή αναγνωρίζεις άμυνες, και όταν αυτές παρουσιαστούν χρειάζεται να βρεις το κουράγιο να αποδεσμευτείς. Αυτό είναι οδυνηρό επειδή οι άμυνες δημιουργήθηκαν ενάντια σε κάτι που είναι δυσάρεστο. Το να αποδεσμευτούμε είναι κάτι που αξίζει. Και να η ψυχανάλυση μας έμαθε κάτι: η απώθηση δεν αποτελεί καλό τρόπο για να λύσουμε προβλήματα

(Maslow, 1971:43-47)