Βιρτζίνια Γουλφ - για τη γυναικεία χειραφέτηση

Αν ζήσουμε άλλον έναν αιώνα -μιλάω για τη συλλογική ζωή, που είναι η αληθινή ζωή, και όχι για τις μικρές ζωές που ζούμε ατομικά- και έχουμε πεντακόσιες λίρες τον χρόνο και ένα δωμάτιο δικό μας η καθεμιά αν συνηθίσουμε να έχουμε την ελευθερία και το θάρρος να γράφουμε ακριβώς αυτό που σκεφτόμαστε αν δραπετεύουμε λίγο από το κοινόχρηστο καθιστικό και βλέπουμε τους ανθρώπους όχι πάντα στο πλαίσιο της σχέσης του ενός με τον άλλον αλλά σε σχέση με την πραγματικότητα καθώς και τον ουρανό και τα δέντρα ή οτιδήποτε όπως είναι στην πραγματικότητα αν αντιμετωπίσουμε το γεγονός, γιατί είναι γεγονός, ότι δεν υπάρχει μπράτσο να πιαστούμε, αλλά ότι προχωράμε μόνες και ότι η σχέση μας είναι με τον κόσμο της πραγματικότητας κι όχι με τον κόσμο των ανδρών και των γυναικών, τότε θα υπάρξει η ευκαιρία και η νεκρή ποιήτρια που ήταν η αδελφή του Σαίξπηρ θα ανακτήσει το σώμα που τόσες φορές θυσίασε.

Ένα βιβλίο-ορόσημο για τη γυναικεία χειραφέτηση, ένα επαναστατικό κείμενο από την εμβληματική βρετανίδα συγγραφέα.

...«Γι’ αυτό πήγα στο ράφι όπου βρίσκονται τα βιβλία της ιστορίας και κατέβασα ένα από τα πιο πρόσφατα, την Ιστορία της Αγγλίας του καθηγητή Τρεβήλυαν. Γι’ άλλη μια φορά πρόστρεξα στο Γυναίκες, βρήκα το «κατάσταση» και γύρισα στις σελίδες που υπόδειχνε. «Ο ξυλοδαρμός της συζύγου», διάβασα, «αποτελούσε αναγνωρισμένο δικαίωμα του ανδρός, που το ασκούσαν χωρίς ντροπή και οι ευγενείς και οι ταπεινοί...». 

«Με τον ίδιο τρόπο», συνεχίζει ο ιστορικός, «η κόρη που αρνιόταν να παντρευτεί τον άνδρα που διάλεξαν οι γονείς της, διέτρεχε τον κίνδυνο να την κλειδώσουν μέσα, να τη δείρουν και ν’ αρχίσουν να την πετάνε από δω κι από κει μες στο δωμάτιο, χωρίς να υπάρχει περίπτωση να σοκαριστεί η κοινή γνώμη. Ο γάμος δεν αποτελούσε υπόθεση προσωπικών αισθημάτων, αλλά οικογενειακής φιλαργυρίας, ιδιαίτερα μεταξύ των ανώτερων “ευγενών” τάξεων... Συχνά ο αρραβώνας γινόταν ενώ ο ένας ή και οι δυο ενδιαφερόμενοι βρίσκονταν ακόμη στην κούνια, και ο γάμος όταν δεν είχαν φύγει ακόμη καλά καλά απ’ τα χέρια της γκουβερνάντας». Αυτό συνέβαινε γύρω στα 1470, λίγο μετά την εποχή του Τσώσερ. 

Η επόμενη αναφορά σχετικά με την κατάσταση των γυναικών, είναι κάπου διακόσια χρόνια αργότερα, στην εποχή των Στιούαρτ. «Εξακολουθούσε ακόμη ν’ αποτελεί εξαίρεση για τις γυναίκες της ανώτερης και της μεσαίας τάξης το να διαλέξουν οι ίδιες τους συζύγους τους κι όταν ο σύζυγος είχε οριστεί, ήταν κύριος και αφέντης, τουλάχιστον όσο μπορούσαν να τον κάνουν ο νόμος και τα ήθη. 

Παρόλ’ αυτά όμως», καταλήγει ο καθηγητής Τρεβήλυαν, «ούτε οι γυναίκες του Σαίξπηρ, ούτε οι γυναίκες των αυθεντικών απομνημονευμάτων του δέκατου έβδομου αιώνα, όπως οι Βέρνεϋ και οι Χάτσινσον, φαίνονται να υστερούν σε χαρακτήρα και προσωπικότητα». Και ασφαλώς, αν το σκεφτούμε, η Κλεοπάτρα πρέπει να είχε τον τρόπο να επιβάλλεται στους άλλους· η Λαίδη Μάκβεθ είχε, θα έλεγε κανείς, πολύ ισχυρή θέληση· και θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ροζαλίντα ήταν γοητευτική κοπέλα. Όταν ο καθηγητής Τρεβήλυαν παρατηρεί ότι οι γυναίκες του Σαίξπηρ δεν φαίνονται να υστερούν σε χαρακτήρα και προσωπικότητα, δεν λέει παρά την αλήθεια. 

Μη όντας ιστορικός, θα μπορούσε να πάει κανείς ακόμη πιο πέρα και να πει πως οι γυναίκες λάμπουν σαν φάροι στα έργα όλων των ποιητών από καταβολής κόσμου – η Κλυταιμνήστρα, η Αντιγόνη, η Κλεοπάτρα, η Λαίδη Μάκβεθ, η Φαίδρα, η Χρυσηίδα, η Ροζαλίντα, η Δεισδαιμόνα, η Δούκισα του Μάλφι, μεταξύ των δραματουργών, και ύστερα, απ’ τους μυθιστοριογράφους: η Μίλαμαντ, η Κλαρίσα, η Μπέκυ Σάρπ, η Άννα Καρένινα, η Έμα Μποβαρύ, η Μαντάμ ντε Γκερμάντ. Τα ονόματα έρχονται σωρηδόν στον νου σου κι ούτε που σου θυμίζουν γυναίκες που «υστερούν σε χαρακτήρα και προσωπικότητα». 

Αντίθετα μάλιστα, αν η γυναίκα δεν υπήρχε παρά μόνο στα έργα που έχουν γράψει άνδρες, θα την φανταζόταν κανείς σαν άτομο εξαιρετικής σημασίας· σαν άτομο πολύ διαφορετικό· ηρωικό και μικρόψυχο, εξαίσιο και χυδαίο, αφάνταστα όμορφο και απείρως αποκρουστικό, υπέροχο σαν τον άνδρα κι όπως πιστεύουν μερικοί κι ακόμη περισσότερο. Αυτή όμως είναι η γυναίκα στη λογοτεχνία. Στην πραγματικότητα, όπως επισημαίνει και ο καθηγητής Τρεβήλυαν, την κλείδωναν μέσα, την ξυλοφόρτωναν και την πέταγαν από δω κι από κει».

Βιρτζίνια Γουλφ, Ένα δικό σου δωμάτιο

Βιρτζίνια Γουλφ - Στο Φάρο - Διαβαστε περισσοτερα εδω...