Μία από τις σημαντικότερες εκδοχές του αναρχισμού είναι αυτή του αναρχοκομμουνισμού. Σύμφωνα με τις αρχές του, τονίζει την κοινωνική διάσταση της φύσης του ανθρώπου, στον αντίποδα ατομικιστικών θεωρήσεων.
Οι άνθρωποι είναι συνεργατικά και συμβιωτικά όντα. Όταν αφήνονται να αναπτύξουν τη φύση τους, θα δημιουργήσουν δεσμούς αλληλεγγύης, τους οποίους και θα απολαύσουν. Κατά προέκταση και ο πλούτος που παράγουν πρέπει να θεωρηθεί κοινωνικός. Η ατομική ιδιοκτησία εμφανίζεται αντιθέτως αυθαίρετη, καθώς πρόκειται για απόσπαση και ιδιοποίηση τμήματος του κοινωνικού πλούτου.
Επιπλέον, αντίκειται στα αισθήματα αγαθής κοινωνικότητας, διότι τροφοδοτεί την κτητικότητα, τον ανταγωνισμό και την ιδιοτέλεια. Εξ ου και οι αναρχοκομμουνιστές θεωρούν την ιδιοκτησία κλοπή και έκφραση της εκμετάλλευσης και της αδικίας.
Μολονότι ο αναρχοκομμουνισμός είναι πολύ κοντά στον κολεκτιβιστικό αναρχισμό, καθώς και οι δύο είναι εξίσου υπέρ της κοινοκτημοσύνης των μέσων παραγωγής, παρατηρείται ωστόσο μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ τους:
Ο κολεκτιβιστικός αναρχισμός τάσσεται υπέρ της αναλογικής αμοιβής του εργαζομένου, με βάση την ποσότητα και το είδος της εργασίας που παράγει. Αντίθετα, ο αναρχοκομμουνισμός επεκτείνει την αρχή της κοινοκτημοσύνης και στο προϊόν της εργασίας, δηλαδή δίνει στην κοινωνία συλλογικά την αρμοδιότητα να κατανέμει τα παραγόμενα αγαθά σύμφωνα με τις ανάγκες. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο –«από τον καθένα σύμφωνα με την ικανότητά του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του»–
χαρακτηρίζεται ως κομμουνιστικός αναρχισμός.
Ένα επιχείρημα υπέρ της δεύτερης διευθέτησης είναι ότι, εάν εφαρμοζόταν ο κολεκτιβιστικός
αναρχισμός και ο καθένας αμειβόταν ανάλογα με την αξία που παρήγε, τότε ουσιαστικά θα παρέμεναν ενεργά ο ρόλος του χρήματος και η συσσώρευση πλούτου και εν τέλει κεφαλαίου μαζί με τις σχετικές ανισότητες που θα προέκυπταν. Επομένως, θα δημιουργείτο εκ νέου ένας φαύλος κύκλος που θα οδηγούσε στο αίτημα δημιουργίας κράτους κ.ο.κ. Άρα, ο αναρχισμός, για να λειτουργήσει αυθεντικά και αποτελεσματικά, δεν μπορεί παρά να είναι κομμουνιστικός.
Ο Kropotkin μπορεί να χαρακτηριστεί ως αναρχοκομμουνιστής, εφόσον ρητά υποστηρίζει, στο πλαίσιο που προσδιορίζουν η γενική αρχή της αλληλοβοήθειας και ο σκοπός της κάλυψης των αναγκών του καθενός, την εξάλειψη της ατομικής ιδιοκτησίας, του μισθού, του χρήματος και των εμπορικών συναλλαγών.
Έτσι, οραματίζεται εθελοντικές ενώσεις, λίγο-πολύ αυτάρκη κοινόβια, που συνεργάζονται μεταξύ τους σε ένα μη ιεραρχικό πλαίσιο, και προσδοκά ότι σταδιακά με τη δημιουργία συνθηκών ευημερίας θα ικανοποιούνται ολοένα και περισσότερες ανάγκες, πνευματικές πλέον, και όχι μόνο βιοτικές.
Ο Kropotkin μπορεί να χαρακτηριστεί ως αναρχοκομμουνιστής, εφόσον ρητά υποστηρίζει, στο πλαίσιο που προσδιορίζουν η γενική αρχή της αλληλοβοήθειας και ο σκοπός της κάλυψης των αναγκών του καθενός, την εξάλειψη της ατομικής ιδιοκτησίας, του μισθού, του χρήματος και των εμπορικών συναλλαγών.
Έτσι, οραματίζεται εθελοντικές ενώσεις, λίγο-πολύ αυτάρκη κοινόβια, που συνεργάζονται μεταξύ τους σε ένα μη ιεραρχικό πλαίσιο, και προσδοκά ότι σταδιακά με τη δημιουργία συνθηκών ευημερίας θα ικανοποιούνται ολοένα και περισσότερες ανάγκες, πνευματικές πλέον, και όχι μόνο βιοτικές.
Αναρχοσυνδικαλισμός
Τα αιτήματα περιλαμβάνουν την αύξηση των μισθών και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, αλλά ενσωματωμένα στην αναρχική προοπτική γίνονται τμήμα ενός συνολικά ριζοσπαστικού και ανατρεπτικού αιτήματος, που δεν είναι τίποτε λιγότερο από την επίτευξη του συνολικού ελέγχου της παραγωγικής διαδικασίας και της οικονομίας γενικότερα (Rocker).
Οι αναρχικοί εργάτες επιδίδονται σε δυναμικές ενέργειες, όπως είναι το σαμποτάζ των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού των χώρων παραγωγής, καθώς και οι βίαιες επιθέσεις σε επιστάτες, στους οποίους καταλογίζουν ότι είναι βασιλικότεροι του βασιλέως σε σχέση με τα αφεντικά τους.
Την ίδια περίοδο το αναρχοσυνδικαλιστικό κίνημα, αποκτώντας ταυτότητα και αυτοσυνειδησία,
υιοθετεί ως συνολική στρατηγική την άμεση δράση, στην οποία, εκτός από τις προαναφερθείσες πρακτικές, συγκαταλέγεται και η απεργία.
Μάλιστα, προσδοκάται ότι η απεργία μπορεί να αποκορυφωθεί σε μια γενική απεργία διαρκείας, που θα αποδειχθεί καταλυτική για την κατάρρευση του καπιταλισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι απεργοσπάστες αντιμετωπίζονται με εκφοβισμό και βία. Δεδομένου αυτού του προσανατολισμού,
Μάλιστα, προσδοκάται ότι η απεργία μπορεί να αποκορυφωθεί σε μια γενική απεργία διαρκείας, που θα αποδειχθεί καταλυτική για την κατάρρευση του καπιταλισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι απεργοσπάστες αντιμετωπίζονται με εκφοβισμό και βία. Δεδομένου αυτού του προσανατολισμού,
αποκόβονται οι δεσμοί με τα πολιτικά κόμματα, τα οποία δεν θεωρούνται πλέον ικανά να εκφράσουν τα συμφέροντα της εργασίας, ούτε να υπηρετήσουν το ιδεώδες μιας αναρχικής κοινωνίας, όντας τα ίδια γραφειοκρατικές δομές με τις δικές τους σχέσεις εξουσίας, και εν τέλει, παρά τις εξαγγελίες ορισμένων από αυτά, λειτουργούν κομφορμιστικά.
Γενικότερα, η ενσωμάτωση σε οποιεσδήποτε από τις υπάρχουσες πολιτικές δομές παρουσιάζεται ατελέσφορη και συντηρητική επιλογή. Αντίθετα, οι αλληλέγγυες σχέσεις και η αυτοδιαχείριση των συνδικαλιστικών σωματείων συνιστούν το υπόδειγμα και για την αυριανή αναρχική κοινωνία, η οποία θα αυτοδιευθύνεται και θα λειτουργεί με άξονα την κάλυψη των αναγκών όλων των μελών της, και όχι με όρους κερδοφορίας. Επομένως, οι ίδιοι οι εργάτες αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, που μπορεί
να εκκινούν από τους χώρους εργασίας και παραγωγής, αλλά έχουν και ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις.
Ενδεικτική είναι η διεξαγωγή μποϊκοτάζ προϊόντων, δράση που αφορά και την κατανάλωση.
Ο αναρχοσυνδικαλισμός έλαβε υπόσταση κατεξοχήν με τη συγκρότηση της γαλλικής CGT, της
Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας, και της ισπανικής CNT, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας.
Η τελευταία κατόρθωσε να εφαρμόσει πράγματι μια οριζόντια, μη ιεραρχική δομή, παρά τη μαζική συμμετοχή και το πλήθος των επιμέρους οργανώσεων που τη συναποτελούσαν.
Η τελευταία κατόρθωσε να εφαρμόσει πράγματι μια οριζόντια, μη ιεραρχική δομή, παρά τη μαζική συμμετοχή και το πλήθος των επιμέρους οργανώσεων που τη συναποτελούσαν.
Επαγγελματικά σωματεία ενώνονταν σε τοπικές ομοσπονδίες και αυτές σε περιφερειακές, οι οποίες με τη σειρά τους συγκροτούσαν τη CNT. Το σημαντικό είναι ότι αυτό το σχήμα απέφυγε να λειτουργήσει με μόνιμους γραφειοκράτες ή έμμισθους υπαλλήλους και κατάφερε να έχει πραγματικά συλλογικές διαδικασίες, και μάλιστα κατά τις ώρες εργασίας.
Η CNT, που δημιουργήθηκε το 1911, δοκίμασε τη γενική απεργία και επιδόθηκε σε εξεγερτικές ενέργειες, αν και χωρίς θεαματικά αποτελέσματα μέχρι το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου. Στο πλαίσιο του Εμφυλίου γενικότερα ο αναρχισμός θα φτάσει στο απόγειό του, καθώς οι αναρχικοί όχι μόνο θα είναι η κύρια δύναμη του δημοκρατικού στρατοπέδου ενάντια στις δυνάμεις του στρατηγού Φράνκο, αλλά θα οργανώσουν την οικονομική και κοινωνική ζωή σε εκτεταμένες περιοχές της
Η CNT, που δημιουργήθηκε το 1911, δοκίμασε τη γενική απεργία και επιδόθηκε σε εξεγερτικές ενέργειες, αν και χωρίς θεαματικά αποτελέσματα μέχρι το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου. Στο πλαίσιο του Εμφυλίου γενικότερα ο αναρχισμός θα φτάσει στο απόγειό του, καθώς οι αναρχικοί όχι μόνο θα είναι η κύρια δύναμη του δημοκρατικού στρατοπέδου ενάντια στις δυνάμεις του στρατηγού Φράνκο, αλλά θα οργανώσουν την οικονομική και κοινωνική ζωή σε εκτεταμένες περιοχές της
Ισπανίας, που ήταν υπό τον έλεγχό τους με βάση τα αναρχικά πρότυπα.
Πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση στην ιστορία που ο αναρχισμός κατάφερε να εφαρμοστεί παρατεταμένα στην πράξη και σε μαζική κλίμακα, καθώς τον τόνο έδιναν οι κολεκτίβες των χωρικών, αλλά εξίσου σε βιομηχανικές και άλλες εγκαταστάσεις η παραγωγή λειτούργησε με όρους αυτοδιαχείρισης, χωρίς την ύπαρξη διεύθυνσης και ιεραρχίας.
Πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση στην ιστορία που ο αναρχισμός κατάφερε να εφαρμοστεί παρατεταμένα στην πράξη και σε μαζική κλίμακα, καθώς τον τόνο έδιναν οι κολεκτίβες των χωρικών, αλλά εξίσου σε βιομηχανικές και άλλες εγκαταστάσεις η παραγωγή λειτούργησε με όρους αυτοδιαχείρισης, χωρίς την ύπαρξη διεύθυνσης και ιεραρχίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου