Οι πρώτες επιφυλλίδες αρχίζουν να δημοσιεύονται τις δεκαετίες του 1860-1870 σε εφημερίδες εξωελλαδικών κέντρων, όπως η Τεργέστη (με υπεύθυνο τον σκαπανέα τον λογοτεχνικών μεταφράσεων Ιωάννη Ισιδωρίδη Σκυλίσση, στον οποίο οφείλουμε και την ελληνική απόδοση των Αθλίων του Βίκτωρος Ουγκό), αλλά κυρίως η Σμύρνη και η Κωνσταντινούπολη, εδώ σε έντυπα όπως η Νέα Σμύρνη και ο Νεολόγος.
Από το 1873, που εκδίδεται η ημερήσια Εφημερίς, και ιδίως από το 1883, που εκδίδεται στην Αθήνα η άρτια οργανωμένη Ακρόπολις, οι λογοτεχνικές επιφυλλίδες γίνονται καθημερινά αναπόσπαστο στοιχείο των εφημερίδων.
Την ίδια μέθοδο θα ακολουθήσουν εν συνεχεία η Εφημερίς, οι Καιροί και η Νέα Εφημερίς, ενώ στον σατιρικό Ραμπαγά θα δημοσιευτεί η μετάφραση της Νανάς του Ζολά, που προκάλεσε λογοτεχνικό σκάνδαλο.
Η χαμηλή τιμή των ημερήσιων φύλλων θα καταστήσει τη λογοτεχνία πιο προσβάσιμη από ποτέ. Στα «ισόγεια» της πρώτης σελίδας της εφημερίδας δημοσιεύονται μυθιστορήματα σε συνέχειες, κατά κανόνα μεταφρασμένα σχεδόν πάντοτε από τα γαλλικά.
Τη δεκαετία του 1890, νέα φύλλα θα κάνουν την εμφάνισή τους: η πιο ελληνοκεντρική Εστία, το λόγιο Άστυ, τα αρκετά εμπορικά Εμπρός και Σκριπ, τα οποία θα προσθέσουν μάλιστα και δεύτερο λογοτεχνικό κείμενο στην ύλη τους, συνήθως στην τέταρτη σελίδα της εφημερίδας.
Νέα λογοτεχνικά είδη, κυρίως μυθιστορικά, όπως το αστυνομικό μυθιστόρημα ή η επιστημονική φαντασία θα συμπληρώσουν τα παλαιότερα και θα επικρατήσουν μέσω των επιφυλλίδων. Καθώς μάλιστα οργανώνεται καλύτερα η πρακτόρευση και η διανομή του Τύπου, και ο αριθμός των αναγνωστών εκτινάσσεται στα ύψη, καινούρια φύλλα, όπως η Αθήναι και το Νέον Άστυ, προστίθενται στα ήδη υπάρχοντα.
Γνωστοί λογοτέχνες όπως ο Π. Νιρβάνας, Ν. Επισκοπόπουλος, ο Γ. Ξενόπουλος, ο Γ. Δροσίνης, ο Ι. Κονδυλάκης κερδίζουν τα προς το ζην δουλεύοντας σε εφημερίδες, ως ρεπόρτερ, κριτικοί, χρονογράφοι (δηλαδή συγγραφείς επικαιρικών κειμένων με λογοτεχνικό και συχνά παιγνιώδη χαρακτήρα) ή μεταφραστές, και πολύ σπανιότερα ως δημιουργοί πρωτότυπων έργων. Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ο οποίος, μεταφράζοντας κυρίως και λιγότερο γράφοντας δικά του επικαιρικά διηγήματα (σε γιορτές και αργίες), βιοπορίζεται στις σημαντικότερες εφημερίδες της εποχής του, για περίπου τριάντα χρόνια, από το 1880 ώς το 1910. Ο Παπαδιαμάντης παραπονιέται συχνά για τον φόρτο της εργασίας του, αλλά εξασφαλίζει με αυτή την απασχόληση έναν αξιοπρεπή μισθό.
Καθώς το κοινό διευρύνεται, τα έντυπα πολλαπλασιάζονται και η τεχνολογία εξελίσσεται και στον εκδοτικό χώρο, οι λογοτεχνικές επιφυλλίδες συνεχίζουν την πορεία τους επί δεκαετίες, εισάγοντας νέα «ελληνικά» είδη, όπως το ηρωικό ανάγνωσμα και το ληστρικό μυθιστόρημα, με βασικό εκπρόσωπο τον δημοφιλή Π. Κυριακό.
Συνοπτικό χρονολόγιο του περιοδικού και ημερήσιου Τύπου
1847-1855: Εκδίδεται το περιοδικό Ευτέρπη.
1850-1871: Εκδίδεται το περιοδικό Πανδώρα.
1876-1895: Εκδίδεται το περιοδικό Εστία.
1883: Κυκλοφορεί η εφημερίδα Ακρόπολις, η πρώτη που φιλοξενεί συχνά λογοτεχνικές επιφυλλίδες.
1890: Κυκλοφορεί η εφημερίδα Άστυ, με πλούσια καλλιτεχνική ύλη.
1895: Κυκλοφορεί η εφημερία Εμπρός, με ποικίλα λογοτεχνήματα και χρονογραφήματα.
1898: Εκδίδεται το περιοδικό Η Τέχνη , το πρώτο ακραιφνώς λογοτεχνικό περιοδικό.
1900-1915: Εκδίδεται το περιοδικό Παναθήναια, με προσεγμένη εμφάνιση και καθαρά καλλιτεχνική ύλη.
1903-1931 (με διακοπές): Εκδίδεται το περιοδικό Ο Νουμάς, όργανο των δημοτικιστών.
1919: Πρωτοκυκλοφορεί η εφημερίδα Καθημερινή.
1927: Εκδίδεται το περιοδικό Νέα Εστία, το οποίο κυκλοφορεί ακόμα, με αδιάλειπτη πορεία.
1935-1941: Εκδίδεται το περιοδικό Νεοελληνικά Γράμματα, με πλούσια ύλη από πολλούς συντελεστές.
1935-1940 & 1944-1945: Κυκλοφορεί το περιοδικό Νέα Γράμματα, βήμα πολλών λογοτεχνών της Γενιάς του ’30.
1945-1950: Κυκλοφορεί το περιοδικό Ελεύθερα Γράμματα, με συνεργάτες ποικίλων αποχρώσεων.
1955-1967: Εκδίδεται το εμβληματικό περιοδικό της Αριστεράς Επιθεώρηση Τέχνης.
1963-1967: Kυκλοφορεί το περιοδικό Εποχές.
1978: Πρωτοκυκλοφορεί το περιοδικό Το Δέντρο.
2000 κε.: Ποικίλα διαδικτυακά περιοδικά (e-poema, poiein, poeticanet, oanagnostis).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου