Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού εμφανίζεται το ελληνικό φεμινιστικό κίνημα και, όπως σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, επικεντρώνεται κατ’ αρχάς στο δικαίωμα των γυναικών στη μόρφωση.

Αν δεν μάθει να διαβάζει και να γράφει ένας άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει «δρων υποκείμενο», δηλαδή να πάρει τη ζωή του στα χέρια του, να πάρει αποφάσεις για τη ζωή του, να ζήσει σύμφωνα με τη δική του θέληση (και όχι σύμφωνα με τη θέληση των άλλων).


Οι πρώτες Ελληνίδες φεμινίστριες είναι δασκάλες και δημοσιογράφοι.

Όπως γράφει η Ελένη Βαρίκα (1988, σ. 7), «το γράψιμο αποτελεί ένα από τα πρώτα μέσα διερεύνησης μιας αυτόνομης γυναικείας ταυτότητας. […] Πρακτική μοναχική, το γράψιμο αποτελεί έναν τρόπο αντίστασης, ακόμα και στις πιο ακραίες συνθήκες εγκλεισμού των γυναικών, όπως δείχνει η Αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μαρτινέγκου. […] Μια πρακτική ετερόδοξη, όχι μόνο γιατί αποσπά τις γυναίκες από τα οικογενειακά τους καθήκοντα, αλλά γιατί οδηγεί στην ενδοσκόπηση, στη διερεύνηση της ατομικότητας, […] αλλά πάνω απ’ όλα γιατί όσο και αν είναι ιδιωτικό και κρυφό, κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να εξελιχθεί σε συγγραφική δραστηριότητα, οδηγώντας τις γυναίκες στον απαγορευμένο δημόσιο χώρο.»

Η πρώτη διάσημη Ελληνίδα φεμινίστρια, η Καλλιρόη Παρρέν, ήταν δημοσιογράφος και εκδότρια. Το 1888 άρχισε να εκδίδει την περίφημη εβδομαδιαία εφημερίδα Εφημερίς των Κυριών, που συντασσόταν αποκλειστικά από γυναίκες και απευθυνόταν σε γυναίκες κυρίως της Αθήνας και του Πειραιά. Στόχος της εφημερίδας ήταν να προωθήση στην Ελλάδα τους φεμινιστικούς προβληματισμούς που ήδη απασχολούσαν τις γυναίκες των δυτικοευρωπαϊκών κρατών και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των γυναικών της τότε εποχής. 

Το 1893 αντιπροσώπευσε τις Ελληνίδες στο Διεθνές φεμινιστικό συνέδριο του Σικάγου και όταν επέστρεψε ίδρυσε την «Ένωση υπέρ της Χειραφετήσεως των Γυναικών».

Μετά από δικά της διαβήματα, η κυβέρνηση Θ. Δηλιγιάννη επέτρεψε τη φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο. Η Παρρέν ήταν η πρώτη που ανακίνησε το θέμα της παραχώρησης δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, ήδη από τη δεκαετία του 1890, που όμως έγινε πραγματικότητα μόνο μετά από 70 χρόνια.

Έγραψε άρθρα, δοκίμια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα με βασικό θέμα πάντα τη θέση της γυναίκας: Ιστορία της γυναικός (1889), Η μάγισσα (1901), Το νέον συμβόλαιον (1901), Η νέα γυναίκα, Η Χειραφετημένη (1915) και Επιστολές Αθηναίας προς Παρισινή.

Το 1992, πενήντα δύο χρόνια μετά τον θάνατό της, η Καλλιρρόη Παρρέν τιμήθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.