Pascal
Σύμφωνα με τον Marx, η ύπαρξη επαναστατικών ιδεών, προϋποθέτει την ύπαρξη μιας επαναστατικής τάξης. Η ψευδής συνείδηση μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι προϊόν συγκεκριμένων περιστάσεων, όπου μία κοινωνική τάξη υιοθετεί τις σκέψεις / ιδέες που υποστηρίζει μία άλλη.
Η εργατική τάξη αποκτά ψευδή συνείδηση όταν υιοθετεί την ιδεολογία των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής.
Παρόλο που ο Marx στη συνέχεια τροποποίησε την αρχική του θέση για τον κοινωνικό καθορισμό των ιδεών (ως αντίδραση στον ιδεαλισμό προηγούμενων συγγραφέων), δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα της κοινωνιολογίας της γνώσης.
Το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε στις συνθήκες της κοινωνικής αλλαγής. Ειδικότερα, προσπάθησε να διακρίνει τις πηγές της ψευδούς γνώσης, μέσω των οποίων διαιωνίζονταν οι προσπάθειες απόκρυψης του επαναστατικού δυναμικού από την εργατική τάξη.
Η εργατική τάξη αποκτά ψευδή συνείδηση όταν υιοθετεί την ιδεολογία των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής.
Παρόλο που ο Marx στη συνέχεια τροποποίησε την αρχική του θέση για τον κοινωνικό καθορισμό των ιδεών (ως αντίδραση στον ιδεαλισμό προηγούμενων συγγραφέων), δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα της κοινωνιολογίας της γνώσης.
Το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε στις συνθήκες της κοινωνικής αλλαγής. Ειδικότερα, προσπάθησε να διακρίνει τις πηγές της ψευδούς γνώσης, μέσω των οποίων διαιωνίζονταν οι προσπάθειες απόκρυψης του επαναστατικού δυναμικού από την εργατική τάξη.
O Manheim προσπάθησε να μετασχηματίσει την προσέγγιση του Marx σε ένα πιο γενικό μοντέλο για την κοινωνιολογική ανάλυση της γνώσης. Πιο συγκεκριμένα, προσπάθησε να επεκτείνει τους όρους ‘’κοινωνικό περιεχόμενο’’ και ‘’ανθρώπινη σκέψη’’, ώστε να συμπεριλάβει στην ανάλυσή του ένα μεγαλύτερο αριθμό μεταβλητών.
To κυρίαρχο ενδιαφέρον του Marx, να συσχετίσει τα υλικά ενδιαφέροντα με την πνευματική συμπεριφορά των τάξεων, δείχνει τον τρόπο συσχέτισης ανάμεσα στα πνευματικά κίνητρα και τον τρόπο σκέψης των διάφορων κοινωνικών ομάδων. Στη μελέτη του Manheim η κοινωνική θέση, η ψυχολογία της ένταξης σε ομάδες και ο κοινωνικός ρόλος είναι όλα καθοριστικά χαρακτηριστικά της γνώσης.
To κυρίαρχο ενδιαφέρον του Marx, να συσχετίσει τα υλικά ενδιαφέροντα με την πνευματική συμπεριφορά των τάξεων, δείχνει τον τρόπο συσχέτισης ανάμεσα στα πνευματικά κίνητρα και τον τρόπο σκέψης των διάφορων κοινωνικών ομάδων. Στη μελέτη του Manheim η κοινωνική θέση, η ψυχολογία της ένταξης σε ομάδες και ο κοινωνικός ρόλος είναι όλα καθοριστικά χαρακτηριστικά της γνώσης.
Επιπλέον, η θεώρηση του Marx της ιδεολογίας ως πηγής διαστροφής (βασιζόμενος στην υπόθεση ότι μόνο οι προλεταριακές τάξεις μπορούν να επιτύχουν την αληθινή γνώση) δημιούργησε ένα νέο πλαίσιο σκέψης σύμφωνα με το οποίο, όλες οι ιδέες είναι ιδεολογία: η αλήθεια μπορεί να υπάρχει μέσα στα πλαίσια της συγκεκριμένης άποψης για τον κόσμο, αυτών που τη συμμερίζονται.
Η κοινωνιολογία της γνώσης του Mannheim ήταν πολύ περισσότερο ριζοσπαστική (επιστημολογικά, εάν όχι πολιτικά) από ότι αυτή του Marx. Πιο συγκεκριμένα, δημιούργησε ένα νέο πλαίσιο κοινωνιολογικής ανάλυσης γνωσιακών συστημάτων που θεωρούνται αξιόπιστοι παραγωγοί της αλήθειας. Αλλά παρόλα τα επιχειρήματα κατά της μερικής θεώρησης της κοινωνιολογίας της γνώσης, ο Mannheim δεν μπόρεσε να δημιουργήσει ένα ενιαίο μοντέλο-πλαίσιο σκέψης για την κατανόηση της επιστήμης και των μαθηματικών.
Ο Durkheim, o τελευταίος της σχολής της κοινωνιολογίας της γνώσης, παρουσίασε ένα ανθρωπολογικό πλαίσιο για τη μελέτη της επιστήμης, επέκτεινε την ανάλυσή του παρουσιάζοντας τις ‘’ανθρωπολογικές’’ πτυχές της ανθρώπινης σκέψης όπως οι αξίες , τα ήθη, οι θρησκευτικές ιδέες κτλ.
Όπως η ιδέα της κοινωνίας, τα είδη της γνώσης είναι επίσης, τμήμα της συλλογικής συνείδησης. Δεν μπορούν να υπάρχουν ανεξάρτητα από την κοινωνική ύπαρξη του ανθρώπου. Έτσι, τα είδη της γνώσης και τα πιστεύω που υιοθετούνται από τον άνθρωπο, εξαρτώνται από τη μορφή της κοινωνίας που τα παράγει και τα υποστηρίζει. Για παράδειγμα, η θρησκεία είναι ένα ‘’σύστημα πιστεύω’’, στα πλαίσια του οποίου, οι άνθρωποι οργανώνουν τις ζωές τους και διαχωρίζουν τον κόσμο τους σε κατηγορίες (Διαχωρισμός μεταξύ ‘’άγιων’’ και ‘’αμαρτωλών’’). Ταυτόχρονα, η θρησκεία είναι ένα ΄΄κοινωνικό γεγονός’’ το οποίο λειτουργεί ως πηγή περιορισμών πάνω στην κοινωνική δραστηριότητα και συμπεριφορά.
Όπως η ιδέα της κοινωνίας, τα είδη της γνώσης είναι επίσης, τμήμα της συλλογικής συνείδησης. Δεν μπορούν να υπάρχουν ανεξάρτητα από την κοινωνική ύπαρξη του ανθρώπου. Έτσι, τα είδη της γνώσης και τα πιστεύω που υιοθετούνται από τον άνθρωπο, εξαρτώνται από τη μορφή της κοινωνίας που τα παράγει και τα υποστηρίζει. Για παράδειγμα, η θρησκεία είναι ένα ‘’σύστημα πιστεύω’’, στα πλαίσια του οποίου, οι άνθρωποι οργανώνουν τις ζωές τους και διαχωρίζουν τον κόσμο τους σε κατηγορίες (Διαχωρισμός μεταξύ ‘’άγιων’’ και ‘’αμαρτωλών’’). Ταυτόχρονα, η θρησκεία είναι ένα ΄΄κοινωνικό γεγονός’’ το οποίο λειτουργεί ως πηγή περιορισμών πάνω στην κοινωνική δραστηριότητα και συμπεριφορά.
Σύμφωνα με τον Durkheim, υπάρχει ένας ισομορφισμός (ή καλύτερα παραλληλισμός) ανάμεσα στον κοινωνικό και το φυσικό κόσμο. Η κατανόησή μας της γνώσης του φυσικού κόσμου είναι μία αντανάκλαση της δομής του κοινωνικού κόσμου (οργάνωση των κοινωνικών θεσμών).
Το υπερβολικό ενδιαφέρον του Durkheim για την εξέλιξη των κοινωνιών τον οδήγησε τελικά να θεωρήσει την επιστήμη ως γνώση διαφορετικού κύρους από όλα τα υπόλοιπα είδη. Η επιστήμη αντικατέστησε τη θρησκεία, όχι απλά ως αποτέλεσμα βασικών αλλαγών στις μορφές της κοινωνικής οργάνωσης, αλλά ως συνέπεια μιας επαναστατικής προόδου, η οποία επέδρασε αρνητικά στους δεσμούς ανάμεσα στην κοινωνική οργάνωση και την πνευματική δραστηριότητα.
Για τον Durkheim, η επιστήμη είναι μια σημαντική μορφή γνώσης, η οποία σε αντίθεση με τις υπόλοιπες, διαφεύγει από το κοινωνικό της περιεχόμενο.
Για τον Durkheim, η επιστήμη είναι μια σημαντική μορφή γνώσης, η οποία σε αντίθεση με τις υπόλοιπες, διαφεύγει από το κοινωνικό της περιεχόμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου