O John Milton και ο εκχριστιανισμός της τραγωδίας

«Ο Μίλτον ήταν ο τελευταίος μεγάλος ποιητής, που αναγνώρισε απόλυτα τη μεγάλη σημασία της κλασικής και της χριστιανικής μυθολογίας»
(Steiner).

 «Η τραγωδία, όπως γραφόταν στην Αρχαιότητα, υπήρξε πάντα το υψηλότερο, ηθικότερο και ψυχωφελέστερο όλων των ποιημάτων: κατά τη ρήση του Αριστοτέλη, έχει τη δύναμη, εγείροντας το έλεος και το δέος ή το φόβο, να λυτρώσει τη διάνοια από αυτά ακριβώς τα πάθη ή άλλα παρόμοια, δηλαδή να τα τιθασεύσει και να τα αμβλύνει στο ορθό μέτρο, μέσα από το είδος εκείνο της απόλαυσης που προκαλεί η ανάγνωση ή η θέαση αυτών των παθών ως μίμηση πράξεως»
(John Milton).

Ο Τζον Μίλτον (1608 - 1674) ήταν μέγας Άγγλος ποιητής, περιφημότερο έργο του οποίου ήταν το επικό ποίημα Απολεσθείς Παράδεισος (Paradise Lost).

Χαμένος Παράδεισος

Ο Χαμένος Παράδεισος, ή αλλιώς Απολεσθείς Παράδεισος (Paradise Lost), είναι ένα έπος του Άγγλου ποιητή Τζον Μίλτον, γραμμένο σε δεκασύλλαβο ιαμβικό ανομοιοκατάληκτο στίχο (blank verse). Θέμα του έχει την απώλεια του Παραδείσου, τόσο από το πρώτο ανθρώπινο ζεύγος, τον Αδάμ και την Εύα, όσο και από τους επαναστάτες αγγέλους με αρχηγό τους τον Σατανά. Δημοσιεύτηκε το 1667 και περιείχε αρχικά δέκα βιβλία (άσματα), τα οποία στη β' έκδοση (1674) έγιναν δώδεκα. Θεωρείται ως το σπουδαιότερο έργο του Μίλτον και ένα από τα σημαντικότερα της αγγλικής και γενικότερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Ο Χαμένος Παράδεισος, όπως και τα μεγάλα έπη της αρχαιότητας, η Ιλιάδα, η Οδύσσεια και η Αινειάδα αρχίζει in medias res, με τους αγγέλους που επαναστάτησαν κατά του Θεού (εκπεσόντες άγγελοι) να βρίσκονται ήδη ριγμένοι στο πυρ της Κόλασης (η ιστορία της εξέγερσής τους κατά του Θεού, καθώς και η δημιουργία του κόσμου από τον Θεό είναι θέματα που αναπτύσσονται αργότερα στο έργο). Ο αρχηγός των εκπεσόντων αγγέλων, ο Σατανάς, τους εμψυχώνει και οργανώνει την ανασύνταξή τους. Σε συμβούλιο στην κόλαση αποφασίζεται η αποστολή του Σατανά στον νεοδημιουργημένο κόσμο, για να ερευνήσει τις πιθανότητες για αντεκδίκηση κατά των πλασμάτων του Θεού. Ο Σατανάς, φτάνοντας στη γη, βρίσκει το πρώτο ανθρώπινο ζεύγος στον Παράδεισο της Εδέμ και μαθαίνει για την απαγόρευση της βρώσης του καρπού του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού, που τους επιβλήθηκε από το Θεό με ποινή τον θάνατο. Με δόλιο τρόπο καταφέρνει να τους παρασύρει, παρά τις προδοποιήσεις που τους είχαν γίνει. Το έργο τελειώνει με την έξωση του Αδάμ και της Εύας από τον Παράδεισο, αφότου προηγήθηκε η διαβεβαίωση της λύτρωσης του ανθρώπου μέσω του Ιησού Χριστού, καθώς και η φανέρωση στον Αδάμ όλης της πορείας της ανθρώπινης ιστορίας μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού.