1η έκδοση: 2004.
Πρόλογος: Oliver Sacks.
Τίτλος πρωτοτύπου: Phantoms in the Brain: Probing the mysteries of the human mind
Ένας ευφυέστατος "Σέρλοκ Χολμς" της νευροεπιστήμης περιγράφει τα πιο παράξενα κλινικά περιστατικά που έχει διαγνώσει, αλλά και τα κρυφά μυστικά που τα περιστατικά αυτά μας αποκαλύπτουν για τη φύση του ανθρώπου και του νου. Με απλά μέσα, όπως είναι οι μπατονέτες και οι καθρέπτες, και με την εξέταση ασθενών οι οποίοι έχουν ψευδαισθήσεις -παραδείγματος χάριν, βλέπουν κινούμενα σχέδια στο οπτικό τους πεδίο ή πιστεύουν ότι οι γονείς τους είναι απατεώνες-, ο V. S. Ramachandran δίνει απαντήσεις σε βαθιά και δύσκολα ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση, ερωτήματα που λίγοι επιστήμονες έχουν τολμήσει να θέσουν. Μεταξύ αυτών γιατί γελάμε ή γιατί παθαίνουμε κατάθλιψη, πώς παίρνουμε αποφάσεις, πώς εξαπατούμε τους εαυτούς μας και πώς ονειρευόμαστε, γιατί μπορεί να πιστεύουμε στο Θεό, και πολλά άλλα. Τα παραπάνω αποτελούν μια εμπνευσμένη έρευνα στην οποία εξετάζεται το τελευταίο μεγάλο θέμα στην ιατρική: ο ανθρώπινος νους.
«Η ανακάλυψη των κυττάρων-καθρεφτών στον μετωπιαίο λοβό πιθήκων και η πιθανή σχέση τους με την εξέλιξη του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι η πιο σημαντική ιστορία της δεκαετίας. Όμως δεν προβάλλεται. Προλέγω ότι τα κύτταρα-καθρέφτες θα κάνουν για την ψυχολογία ότι έκανε για τη βιολογία το DNA: θα της προμηθεύσουν ένα ενοποιητικό πλαίσιο και θα την βοηθήσουν να εξηγήσει μια ολόκληρη σειρά από πνευματικές ικανότητες που έχουν μείνει μυστηριώδεις και δυσπρόσιτες σε πειράματα.
Υπάρχουν πολλές περίπλοκες ερωτήσεις σχετικά με την εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος:
1). Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έφθασε σχεδόν στο παρόν μέγεθός του και ίσως ακόμα και στις πνευματικές του ικανότητες, εδώ και περίπου 250.000 χρόνια.
Και όμως, ακόμα, πολλές από τις ιδιότητες που του αποδίδουμε ως μοναδικά ανθρώπινες, εμφανίστηκαν πολύ αργότερα. Γιατί;
…Γιατί άφησε …την ικανότητα για κατασκευή εργαλείων, για να διατηρεί τη φωτιά, για μουσική, και ίσως ακόμα και για τη χρήση της γλώσσας να ανθίσουν μόνο σημαντικά αργότερα;…
2). Πριν από 2,4 εκατομμύρια χρόνια, κατασκευάστηκαν από τον Homo Habilis, ο εγκέφαλος του οποίου ήταν 700 κυβικά εκατοστά,ανάμεσα στους σύγχρονους ανθρώπους (1300) και τους πιθήκους (400), ακατέργαστα «Oldawan» εργαλεία, κατασκευασμένα με μερικά χτυπήματα σε μια συμπαγή πέτρα ώστε να αποκτήσουν μια ανώμαλη κόψη. Μετά από ακόμη ένα εκατομμύριο χρόνια εξελικτικής στάσης, άρχισαν να εμφανίζονται αισθητικώς ευχάριστα, συμμετρικά εργαλεία.. μιας γραμμής …επιτηδευμένης διπλής όψεως που τοποθετούνταν σε λαβές …μόλις 200.000 χρόνια πριν.
Γιατί… 3). Γιατί η ξαφνική έκρηξη που συχνά αποκαλούμε το «μεγάλο άλμα» στην τεχνολογική επιτήδευση …έκανε την τέχνη να εξαπλωθεί …περίπου 40 χιλιάδες χρόνια πριν, αν και ο εγκέφαλος είχε ήδη φθάσει το παρόν μέγεθός του, περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια νωρίτερα;
4). Η γλώσσα, εμφανίστηκε …από το πουθενά …ή εξελίχθηκε από μία πιο πρωτόγονη «γλώσσα κινήσεων» που ήδη υπήρχε;
5). Συχνά, ο άνθρωπος αποκαλείται το «μακιαβελικό πρωτεύον» με την έννοια ότι έχει την ικανότητα να «διαβάζει νόες» …Γιατί είναι οι άνθρωποι και οι πίθηκοι τόσο καλοί στο να διαβάζουν τις προθέσεις άλλων ατόμων; Έχουν τα ανώτερα πρωτεύοντα εξειδικευμένο εγκεφαλικό κέντρο ή άλλη κατασκευή που να γεννά μια «θεωρία για άλλους νόες» όπως πρότειναν οι Nick Humphrey και Simon Baron-Cohen; Αν είναι έτσι πού βρίσκεται το κύκλωμα; Πώς και πότε εξελίχθηκε;
«Υποθέτω ότι τα αινίγματα λύνονται πιο εύκολα αν λάβουμε υπόψη μας και τα πρόσφατα ευρήματα του Giaccamo Rizzolatti για κύτταρα καθρέφτες στην κοιλιακή προμετωπιαία περιοχή των πιθήκων. Ισχυρίζομαι … (και) …Πιστεύω, ότι η σημασία των ευρημάτων …όσον αφορά την κατανόηση άλλων, εξίσου σημαντικών (με τη γλώσσα) απόψεων επί της εξέλιξης, έχει σοβαρά υποτιμηθεί. Αυτή, κατά την άποψή μου, είναι η πιο σοβαρή και υποτιμημένη ιστορία της δεκαετίας. Ανόμοια με πολλά άλλα ανθρώπινα χαρακτηριστικά όπως το χιούμορ, η τέχνη, ο χορός ή η μουσική, η αξία της γλώσσας για την επιβίωση είναι φανερή …Το πρόβλημα είναι ότι ο …εξοπλισμός για την παραγωγή φωνής …χωρίς την ανάλογη επιτηδευμένη (για γλώσσα) περιοχή του εγκεφάλου, …θα ήταν άχρηστος. Πώς, λοιπόν, αυτοί οι δύο μηχανισμοί με τόσο πολλά εξειδικευμένα μέρη εξελίχθηκαν μαζί;
…από την προσπάθειά μας να παράγουμε συγκινησιακές επικλήσεις και μουσικούς ήχους κατά τη διάρκεια ερωτοτροπιών (crooning a toon = σιγοτραγουδώντας ένα τραγούδι) …Η ανακάλυψη του Rizzolatti μπορεί να μας βοηθήσει να λύσουμε αυτό το παλιό αίνιγμα. (γιατί) …κάθε δεδομένο κύτταρο-καθρέφτης πυροδοτεί και μόνο που παρατηρεί έναν άλλο πίθηκο ή τον πειραματιστή, να κάνει τις ίδιες κινήσεις».
V.S. Ramachandran
Ενας από τους καλύτερους νευροψυχίατρους στον κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου