Πινόκιο. Πρόκειται, για εκείνο το μαγικό ξύλο, κοινότατο στην όψη, που ο μαστρο-Αντόνιο χάρισε στον γείτονά του, τον Τζεπέτο, εκείνο το ξύλο που είχε ανθρώπινη λαλιά, εξυπνάδα αλλά και υπερβολικό θράσος, το οποίο ο φτωχός Τζεπέτο πελέκησε με τα δουλεμένα χέρια του για να το κάνει μαριονέτα και μ' αυτήν να βιοπορίζεται. Πού να φανταζόταν ότι δημιούργησε άνθρωπο. Ενα παιδί που πόθησε να γνωρίσει τον κόσμο - τον εαυτό δηλαδή, την ίδια τη ζωή.
O Πινόκιο είναι ένας ξύλινος κούκλος που από τη στιγμή της γέννησής του φανερώνει την ξεχωριστή προσωπικότητά του: είναι ταυτόχρονα ώριμος και ανώριμος, πονηρός και αφελής, μικρόψυχος και μεγαλόψυχος, δραστήριος και τεμπέλης ― παρά το ξύλινο σκαρί του είναι ένα παιδί που ζει και ονειρεύεται σαν τόσα άλλα. Γύρω του ένας κόσμος μεγάλων, ένας κόσμος συχνά άδικος, όπου ο Πινόκιο θα ζήσει τις δικές του συναρπαστικές περιπέτειες: θα γνωρίσει μια σειρά από αξέχαστα πρόσωπα, θα δει τη μύτη του να μεγαλώνει κάθε φορά που λέει ψέματα, θα αναγκαστεί να χωρίσει από τα πιο αγαπημένα του πρόσωπα, θα μεταμορφωθεί σε γάιδαρο ή σε σκυλί, θα κινδυνέψει να σκοτωθεί από τα χέρια ψεύτικων φίλων, θα μάθει να επιβιώνει σε κάθε κατάσταση - ακόμα και στην κοιλιά ενός θαλάσσιου κήτους.
Κάρλο Κολόντι (1826-1890) ήταν το ψευδώνυμο του Κάρλο Λορεντσίνι, από τη Φλωρεντία. Εγραψε κωμωδίες, μυθιστορήματα, εκπαιδευτικά βιβλία κ.ά., αλλά η φήμη και η επιτυχία ήλθαν με τον Πινόκιο, που άρχισε να δημοσιεύεται σε συνέχειες. Πρέπει να επισημάνουμε βέβαια ότι το πλήρες και πρωτότυπο κείμενο είναι κείμενο κοινωνικού προβληματισμού και εμπεριέχει αρχαίους θρύλους και παραδόσεις. Ο Κολόντι υπηρέτησε εθελοντικά στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας.
Στη χώρα μας κυκλοφορούν πάμπολλες εκδόσεις με τον ήρωα του Κολόντι. Στις εκδόσεις Καστανιώτη έχουμε και Τις περιπέτειες του Πινόκιο σε κόμικς. Και στις εκδόσεις Ιωάννου θα τον αναζητήσουμε, και στις εκδόσεις Ερευνητές, στις εκδόσεις Πατάκη (εικονογράφηση Ρόμπερτ Ινγκπεν), στις εκδόσεις Modern Times, Παπαδόπουλος, Αγκυρα, κ.ά.
Στον κινηματογράφο πολλούς έχει εμπνεύσει ο Πινόκιο. Ετσι, λ.χ., η Disney κυκλοφόρησε το 1940 την εξαιρετική ταινία κινουμένων σχεδίων, με σκηνοθέτη τον Χάμιλτον Λάσκε, ενώ το 2002 ο ιταλός ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης Ρομπέρτο Μπενίνι μετέφερε στη μεγάλη οθόνη έναν εκπληκτικό Πινόκιο, τον οποίο υποδύθηκε ο ίδιος. Επαιζαν ακόμη η Νικολέτα Μπράτσι και ο Κάρλο Τζουφρέ.
Με το έργο του ο Τσαρλς Ντίκενς (1812-1870), από τους κορυφαίους άγγλους μυθιστοριογράφους, βοήθησε στο να αποκαλυφθούν η αδικία και η απανθρωπιά που επικρατούσαν στα σωφρονιστικά, μα και στα φιλανθρωπικά ιδρύματα, στους χώρους εργασίας, με συνέπεια να γίνουν μεγάλες αλλαγές στη σχετική νομοθεσία και να αναχαιτισθεί αρκετά το φαινόμενο της παιδικής εκμετάλλευσης.
Ο Ντίκενς ήταν από τους τελευταίους μεγάλους μυθοπλάστες της αγγλικής λογοτεχνίας.
Ο Ολιβερ Τουίστ, από τα πρώτα και δημοφιλέστερα μυθιστορήματά του, μιλά για ένα παιδί, αθώο και ευγενικό, που του κακοποιούν την ψυχή βάναυσα. Αλλά μιλά και για τον ζόφο που το περιβάλλει. Και για την ελπίδα και τη δικαιοσύνη. Το βιβλίο, γραμμένο στα 1838, διαβάζεται πάντα με ενδιαφέρον και συγκίνηση. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί ευρύτατα. Εκτός από τις εκδόσεις Λιβάνης, έχει κυκλοφορήσει από τον Κέδρο, από τις εκδόσεις Αγκυρα, Gutenberg, Παπαδόπουλος, Μοντέρνοι Καιροί, Ζαχαρόπουλος, Πατάκης, Μίνωας κ.ά.
Για τον κινηματογράφο, έχουν γυριστεί αξιόλογες ταινίες με τον ήρωα του Ντίκενς. Η ταινία του Ντέιβιντ Λιν του 1948 και με πρωταγωνιστές τον Ρόμπερτ Νιούτον, τον Αλεκ Γκίνες και τον Τζον Χάουαρντ Ντέιβις θεωρείται η πιστότερη στο κείμενο. Η άλλη ταινία, σε μορφή μιούζικαλ, του 1968, που «σάρωσε» Χρυσές Σφαίρες και Οσκαρ, με σκηνοθέτη τον Κάρολ Ριντ, είχε πρωταγωνιστές τον Ρον Μούντι, τον Ολιβερ Ριντ, τον Μαρκ Λέστερ και στον ρόλο της Νάνσι, την τραγουδίστρια Σάνι Γουάλις. Ακόμη μια ταινία είναι εκείνη που γυρίστηκε το 2005, υπό τη διεύθυνση του Ρομάν Πολάνσκι, στην οποία πρωταγωνιστούσαν οι Τζέιμι Φόρμαν, Μπεν Κίνγκσλεϊ, Μπάρνει Κλαρκ, Εντουαρντ Χάρντγουικ.
Στο παλάτι θα δινόταν λαμπρή χοροεσπερίδα και στην πόλη ετοιμάζονταν για την ξεχωριστή βραδιά. Η Σταχτοπούτα είχε πάει στον τάφο της μάνας της, εκεί όπου η ίδια είχε φυτέψει μια φουντουκιά, και είχε παρακαλέσει: «Δεντράκι, κούνα τα κλαδιά,/ στ' ασήμια ντύσε με και στα χρυσά». Το πουλάκι φτερούγισε και της έριξε ένα φόρεμα υφασμένο με ασημένια και χρυσή κλωστή και γοβάκια κεντημένα με μετάξι και μάλαμα. Λαχταρούσε κι εκείνη να πάει στον χορό. Κοπελίτσα ήταν...
Να το διαβάζεις και να μην το χορταίνεις το παραμύθι της Σταχτοπούτας της συλλογής των αδελφών (φιλόλογοι και συγγραφείς) Γιάκομπ και Βίλελμ Γκριμμ. Οπως όλα άλλωστε τα παραμύθια που περιέχονται στο τρίτομο έργο τους, όπου συγκέντρωσαν, κατέγραψαν και δημοσίευσαν τα λαϊκά παραμύθια της πατρίδας τους, διασώζοντας έτσι την ίδια την καρδιά του λαού τους.
Το παραμύθι της Σταχτοπούτας το είδαμε και στη συλλογή λαϊκών παραμυθιών της Γαλλίας του Σαρλ Περό. Και σε λαϊκά παραμύθια άλλων λαών, καθώς με τις μετακινήσεις τους οι άνθρωποι έφερναν μαζί και τους μύθους τους, σμίγοντάς τους. Σε αυτή τη Σταχτοπούτα δεν υπάρχει νονά νεράιδα, υπάρχει μονάχα μια μάνα που από τον τάφο της φροντίζει το παιδί της, υπάρχουν πουλιά με ανθρώπινη λαλιά και νόηση και ένα γενναιόδωρο και ευεργετικό δέντρο - όπως είναι όλα τα αγαθά όντα της φύσης.
Η Σταχτοπούτα έχει γίνει μιούζικαλ, μπαλέτο, θέατρο, κινηματογράφος. Η ταινία του 1962, που σκηνοθέτησε ο Χένρι Λέβιν, The wonderful World of the Brothers Grimm, προτάθηκε για διάφορες κατηγορίες Οσκαρ το 1963. Η ταινία του Τέρι Γκίλιαμ The Brothers Grimm (2005), παράξενη, γκροτέσκα, δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την πραγματικότητα των Γκριμμ.
Ο Τζον Ρόναλντ Ρίουελ Τόλκιν (1892-1973) γεννήθηκε στη Νότια Αφρική, αλλά μεγάλωσε στην Αγγλία. Διδάχτηκε τους κλασικούς, την αγγλοσαξονική, την αγγλική γλώσσα και φιλολογία στην Οξφόρδη, όπου αργότερα δίδαξε. Λαμπρός φιλόλογος, κριτικός, ιστορικός λογοτεχνίας και μυθιστοριογράφος.
Ο Αρχοντας των δαχτυλιδιών (1954-1956), έργο εμπνευσμένο από τα αγγλοσαξονικά έπη και τις σκανδιναβικές σάγκες, είχε τεράστια απήχηση, προσφέροντας στο κοινό το σπουδαιότερο ίσως έργο στον χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας, ικανό να μεταφέρει τον αναγνώστη σε κόσμους άγνωστους, με συνταξιδιώτες χόμπιτ, νάνους, αερικά, σε περιοχές όπου στήνονται ενέδρες, καραδοκούν πλάσματα. Εκεί και ο Αρχοντας του Σκότους ή Αρχοντας των δαχτυλιδιών, που είχε σκοπό να κατακτήσει τη γη και να σβήσει τους πολιτισμούς της. Αυτός κατείχε, πριν, ένα δαχτυλίδι μαγικό, στο οποίο όφειλε τη δύναμή του... Το βιβλίο ξυπνά μνήμες αρχέγονες και ο αναγνώστης βυθίζεται στη μαγεία των μύθων. Ή αφήνεται στον πλούτο των εικόνων και υποκύπτει στην ισχύ της γλώσσας ενός δημιουργού, που ήταν ένας από τους καλύτερους φιλολόγους του κόσμου. Η Συντροφιά του δαχτυλιδιού είναι το πρώτο βιβλίο της τριλογίας. Το δεύτερο είναι Οι δυο πύργοι και το τρίτο Η επιστροφή του βασιλιά.
Και τα τρία γυρίστηκαν ταυτοχρόνως στη Νέα Ζηλανδία. Σκηνοθέτης ήταν ο Πίτερ Τζάκσον. Πρωταγωνιστές, οι: Ελάιζα Γουντ, Ιαν Μακ Κέλεν, Βίγκο Μόρτενσεν, Λιβ Τάιλερ, Κέιτ Μπλάνσετ, Ορλάντο Μπλουμ, Κρίστοφερ Λι, και πλήθος άλλοι γνωστοί ερμηνευτές. Η επιστροφή του βασιλιά, απέσπασε έντεκα χρυσά αγαλματίδια από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, το 1973.
Ο συγγραφέας Ρόαλντ Νταλ (1916-1990), γεννημένος σ' ένα χωριό της Ουαλίας, ξεκίνησε γράφοντας για ενηλίκους, αλλά δήλωνε ότι την ευδαιμονία τού τη χαρίζουν τα έργα του για παιδιά. Ηρωας πολέμου, στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μάχιμος πιλότος της RAF στην Ελλάδα και στη Μέση Ανατολή, σύζυγος της κάποτε πασίγνωστης ηθοποιού του Χόλιγουντ Πατρίτσια Νιλ, διαβάστηκε και διαβάζεται από εκατομμύρια παιδιά. Υπήρξε καταγγελτικός απέναντι στην υποκρισία και τις μικρότητες των μεγάλων, μα είχε εξωφρενική αίσθηση του χιούμορ. Τα έργα του, πολλά: Ματίλντα, Ο ΜΦΓ, ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας, Ο απίθανος κύριος Φοξ - το μαγικό δάχτυλο, Ο Τζίμης και το γιγαντοροδάκινο, Ντάνι, ο πρωταθλητής του κόσμου, Οι μάγισσες, κ.ά. Στο πολυδιαβασμένο Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του Τσάρλι, γιου φτωχών βιοπαλαιστών, στην Αγγλία περασμένων ετών, που στερούνταν πολλά από τα αγαθά, συχνά ακόμη και την τροφή. Η μεγάλη, ανυπότακτη, λαχτάρα του ήταν οι σοκολάτες. Που τις στερούνταν και αυτές. Το μαρτύριό του -αλίμονο!- ήταν ότι στον δρόμο για το σχολείο περνούσε έξω από το εργοστάσιο σοκολάτας ΒΟΝΚΑ, και, αχ, λιγωνόταν από τη μυρωδιά. Μα να, που η εφημερίδα δημοσίευσε την είδηση πως η σοκολατοποιΐα ΒΟΝΚΑ θα ανοίξει τις πόρτες της σε πέντε τυχερά παιδιά και ότι ο ίδιος ο κύριος Βόνκα θα τα ξεναγήσει και θα τους προσφέρει τόσες σοκολάτες και ζαχαρωτά, ώστε θα φτάσουν για όλη τους τη ζωή. Αρκεί καθένα από τα παιδιά να είναι εφοδιασμένο με το Χρυσό Δελτίο που θα βρίσκεται κρυμμένο σε μια πλάκα σοκολάτας. Τελικώς, η τύχη ήταν με το μέρος του παγωμένου και πεινασμένου εκείνο το πρωί Τσάρλι, του οποίου ο πατέρας είχε χάσει εσχάτως τη δουλειά του...
Το βιβλίο, γραμμένο με συμπόνια, χιούμορ, ανθρωπιά και μια ιδέα σκληρότητας, έγινε ταινία, το 2005, από τον Τιμ Μπάρτον (Ο μύθος του ακέφαλου καβαλάρη, Big Fish κ.ά.). Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ήταν ο Τζόνι Ντεπ, ο Κρίστοφερ Λι, η Ελενα Μπόναμ Κάρτερ, ο Ντέιβιντ Κέλι.
Ο Ρόαλντ Νταλ έγραψε και το σενάριο για την ταινία του Τζέιμς Μποντ Ζεις μονάχα δυο φορές.
Το μυθιστόρημά του Ματίλντα (εκ. Ψυχογιός) γυρίστηκε ταινία το 1996, από τον Ντάνι ντε Βίτο, ο οποίος κράτησε και τον ρόλο του πρωταγωνιστή. Επαιξαν ακόμη οι: Μάρα Γουίλσον, Ρία Πέρλμαν. Αυτόν τον καιρό το θέατρο Royal Shakespeare Company (RCC) της Αγγλίας παρουσιάζει τη Ματίλντα προσαρμοσμένη σε μιούζικαλ. Ταινία επίσης έγιναν, το 1990, και οι γνωστές Μάγισσες του Νταλ σε σκηνοθεσία Νίκολας Ρεγκ και με ερμηνευτές τους: Αντζέλικα Χιούστον, Μάε Ζετερλινγκ και Ρόουαν Ατκινσον.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αρέσει υπερβολικά. Και όχι μόνο για την εράσμια και ευφρόσυνη Αλίκη, αλλά διότι τα πάντα στον τόμο αυτόν ελκύουν. Οι εικόνες του Ρόμπερτ Ινγκπεν, η επιμέλεια, οι φωτογραφίες, οι γκραβούρες, το χωρίς περικοπές κείμενο, η καλή μετάφραση. Εχει περάσει ενάμισης αιώνας από την πρώτη έκδοση του βιβλίου τού Λιούις Κάρολ (φιλολογ. ψευδώνυμο του Τσαρς Λούντβιχ Ντόντσον) και η ιστορία της Αλίκης εξακολουθεί να μαγεύει, η δε ηρωίδα παραμένει ένα από τα πιο αξιαγάπητα πλάσματα της λογοτεχνίας. Εχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 50 γλώσσες, ενώ πάνω από 200 καλλιτέχνες το έχουν εικονογραφήσει. Την Αλίκη εικονογράφησαν και ο Μέρβιν Πικ αλλά και ο Σαλβατόρ Νταλί.
Την ηρωίδα του ο Κάρολ την εμπνεύστηκε από τη γνωριμία του με την κορούλα τού κοσμήτορα τού Christ Chrch College του Πανεπιστημίου τής Οξφόρδης, Η. Liddell, εξαίρετου ελληνιστή φιλολόγου. Ο συγγραφέας είχε φοιτήσει στο ίδιο Πανεπιστήμιο, όπου διέπρεψε στις κλασικές σπουδές, στα Μαθηματικά και στη Λογική. Χειροτονήθηκε διάκονος και ασχολήθηκε με τη φωτογραφία. Φωτογράφιζε μικρούλες το πλείστον, και παιδιά γυμνά. Οι φωτογραφίες του θεωρούνται καλλιτεχνήματα, όχι πορνογραφήματα. Συνέγραψε αρκετά λογοτεχνικά έργα και μελέτες, διάσημος όμως έγινε με τα δύο κλασικά παιδικά βιβλία Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων και Μες στον καθρέφτη και τι είδε η Αλίκη. Με αυτά δημιούργησε έναν παραμυθένιο κόσμο, κόσμο μαγείας, μα και εκκεντρικότητας, ένα σύμπαν όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν. Οπως και συμβαίνουν.
Οι εκδόσεις Μίνωας, Μεταίχμιο, Printa, Παπαδόπουλος, Ελληνικά Γράμματα, Ιδεόγραμμα, Αύρα, Λιβάνης, Ντουντούμης, όπως και οι εκδόσεις Ερμείας, Αγκυρα, Σταμούλης, Μοντέρνοι Καιροί κ.ά., έχουν τυπώσει και κυκλοφορήσει την κοσμαγάπητη Αλίκη. Ακόμη οι Ατλαντίς-Πεχλιβανίδης επανακυκλοφόρησαν στα «Κλασσικά εικονογραφημένα» την ωραία τους Αλίκη. Το βιβλίο μεταφέρθηκε για πρώτη φορά στον κινηματογράφο το 1903. Η εταιρεία Paramaount Pictures γύρισε την Αλίκη το 1933 και ο Walt Disney γύρισε μια πρώτη ταινία το 1923, αλλά η επιτυχία ήλθε το 1951 με την ταινία του των κινουμένων σχεδίων. Ακολούθησαν άλλες μεταφορές στα 1966, 1972,1983, 1985, 1988, ενώ το 1999 είχαμε την τηλεοπτική μεταφορά με πρωταγωνιστές τους Μπεν Κίνγκσλεϊ, Πίτερ Ουστίνοφ, Κρίστοφερ Λόιντ και Γιούπι Γκόλντμπεργκ. Σκηνοθέτησε ο Nick Willing. Ο Τιμ Μπάρτον, γύρισε μιαν «άλλη» Αλίκη διαφορετική από αυτήν του Κάρολ. Με το γνωστό του στυλ και με τον Τζόνι Ντεπ, την Ελενα Μπόναμ Κάρτερ, την Αν Χαθαγουέι και τη Μία Βασικόβσκα.
Το έργο της μεγάλης σουηδής συγγραφέως Σέλμα Λάγκερλεφ (1858- 1940), πολυδιαβασμένο, μοιάζει με βάλσαμο ψυχής καθώς, όταν η συγγραφέας μιλά για τη φύση που υπεραγάπησε, νομίζεις ότι γύρω θροΐζουν φρέσκα φύλλα. Αυτή η αγάπη της στη φύση την οδήγησε στη συγγραφή του αριστουργήματος Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον, όπου όλα τα πλάσματα της γης, οι θρύλοι, οι παραδόσεις της πατρίδας της, η αντοχή του φυσικά ωραίου και καλού, είναι ορατά και μιλούν με χίλιες φωνές. Η συγγραφέας το έγραψε έπειτα από ανάθεση, για να χρησιμοποιηθεί ως αναγνωστικό στα σχολεία. Δεν άργησε να μεταφραστεί παντού, να αγαπηθεί, χάρισε δε στη συγγραφέα του το Νόμπελ Λογοτεχνίας 1909. Ηταν η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με το βραβείο.
Ο Νιλς Χόλγκερσον, ήρωας του βιβλίου, είναι ένα ατίθασο αγόρι, σκληρό με τα ζώα, σκληρό με τους ανθρώπους. Ωσπου μια μέρα τιμωρήθηκε, μεταμορφώθηκε σε νάνο και βρέθηκε να ταξιδεύει καβάλα σ' έναν άσπρο χήνο για τον Βορρά, ακολουθούμενος από ολόκληρο κοπάδι αγριόχηνες. Ηταν ένα υπέροχο ταξίδι, γεμάτο περιπέτειες, που του γνώρισε και του δώρισε πολλά. Διδάχτηκε την καλοσύνη, την αγάπη στη φύση, τον σεβασμό στη ζωή όλων των πλασμάτων, του αποκαλύφθηκαν τα μυστικά της ζωής των πουλιών και των αγριμιών, οι δυσκολίες τους και η αξιοπρέπειά τους... Τα θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον» κυκλοφορεί και από τις εκδόσεις Αγκυρα, Αδελφοί Βλάσση, ΝΙΚΑΣ κ.ά., και επίσης κυκλοφορεί ευρύτατα η μεταγλωττισμένη σειρά κινουμένων σχεδίων ιαπωνικής παραγωγής, 1980. Η σουηδική τηλεόραση γύρισε, το 1962, ταινία με θέμα τον Νιλ Χόλγκερσον και πρωταγωνιστές τους Sven Lundberg, Max von Sydow, Annika Tretow.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου