Christopher Marlowe

Τον µαχαιρώσανε το 1593 σε µία ταβέρνα µάλλον εξαιτίας της κατασκοπευτικής του δραστηριότητας. Δέκα ηµέρες πριν τον θάνατό του είχε εκδοθεί ένταλµα για τη σύλληψή του. Η κατηγορία; Αθεϊα.

Σύµφωνα µε τη µαρτυρία του Τόµας Κύντ, σηµαντικού Ελισαβετιανού δραµατουργού και συγκατοίκου του Μάρλοου, ο τελευταίος είχε στη κατοχή του γραπτά όπου ισχυριζόταν ότι ο Χριστός δεν ήταν θεός αλλά άνθρωπος και ότι «η πρωταρχική λειτουργία της θρησκείας ήταν µόνον να επιβάλλει στους ανθρώπους το φόβο».

Σηµείωση:

1) Ο Κύντ αρνήθηκε ότι ήταν δικά του τα γραπτά αυτά, αφού είχε υποβληθεί προηγουµένως σε βασανιστήρια, και η ύπαρξη ντοκουµέντων που να στοιχειοθετούν κατηγορία ήταν εξαιρετικά απίθανη εφόσον οι αιρετικές απόψεις περί θρησκείας επισύρουν την ποινή θανάτου µε βασανισµό.

2) Η αθεϊστική σκέψη κάποιων διανοουµένων της εποχής είναι πράξη κατεξοχήν πολιτική και ακριβώς σαν τέτοια ποινικοποιείται από το κράτος και επισύρει σκληρή τιµωρία από τα όργανά του. Ο Μάρλοου, και άλλοι, επισηµαίνουν ότι η θρησκεία έχει εφευρεθεί για να εξυπηρετήσει τις πολιτικές σκοπιµότητες που υπαγορεύονται από την εκάστοτε εξουσία. Συγκεκριµένα, η µοναρχία ως σύστηµα εγκαλεί τους υπηκόους της στην αποδοχή µίας µεταφυσικής και πολιτικής ιεράρχησης και οργάνωσης των σχέσεων και δοµών εξουσίας ως αναλλοίωτης, αιώνιας, ανυπέρβλητης, άρα δεδοµένης και φυσικής. Η κυρίαρχη ιδεολογία νοµιµοποιείται κατεξοχήν από τη θεϊκή επικύρωση του συστήµατος αυτού ως έχει, µε κέντρο το µονάρχη -διαµεσολαβητή µεταξύ του θεϊκού και κοινωνικού επιπέδου. Η αµφισβήτηση εποµένως, για παράδειγµα, της θεϊας δίκης είναι ταυτόσηµη µε τη θεµελιακή άρνηση της µεταφυσικής νοµιµοποίησης της πολιτικής εξουσίας.

Ο βίαιος θάνατος του βλάσφηµου, οµοφυλόφιλου και έκλυτου Μάρλοου ερµηνεύεται από κάποιους συγχρόνους του ως «καθαρό σηµάδι θείας δίκης», τιµωρία εκ Θεού που τελικά επικυρώνει την αντίστοιχη κοσµική που ήρθε µε καθυστέρηση µίας ηµέρας.

Ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Κρίστοφερ Μάρλοου (Christopher Marlowe) τον οποίο ο T.S. Eliot δεν δίστασε να αποκαλέσει «τον πιο βαθυστόχαστο, τον πιο βλάσφημο από τους συγχρόνους του, το πιο φιλοσοφημένο, αν και ανώριμο πνεύμα από τους ελισαβετιανούς δραματικούς συγγραφείς», ήταν ένας τολμηρός και εμπνευσμένος πρωτοπόρος της αγγλικής ποιητικής λογοτεχνίας.

Ο Μάρλοου, που κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παιδί της Αναγέννησης, είναι αυτός που θα τολμήσει να πει πως ένα αγόρι είναι πολλάκις προτιμητέο και απείρως θελκτικότερο από την οποιαδήποτε αιθέρια θηλυκή ύπαρξη.

Ο Κρίστοφερ Μάρλοου. ο άνθρωπος που μεγαλούργησε με την ελευθερία τού νεοπαγούς ανομοιοκατάληκτου στίχου, αυτός ο πατριάρχης της υπερβολής, όσο εμβάθυνε στη φόρμα των έργων του τόσο έβρισκε απαραίτητο να περιορίζει τον στιχουργικό του οίστρο, προσαρμόζοντάς τον στις απαιτήσεις κάθε σκηνικού δημιουργήματός του.

Στα τελευταία έργα του ο «πεποιημένος» λόγος του ανομοιοκατάληκτου στίχου του -χωρίς να απεμπολεί διόλου τις δυνατότητες του λυρισμού- απλώνεται στις ανεκμετάλλευτες ακόμα περιοχές της καθομιλουμένης, προσδίδοντάς της μια σχεδόν μνημειακή «φυσικότητα» στη σκηνή. Στον Εδουάρδο τον 2ο ο στίχος παραμένει σε μια παγερή λυρικότητα που αιφνιδιάζει, κυρίως επειδή ανταποκρίνεται στον εντελώς φυσικό και ανέμελο τρόπο με τον οποίο εκφέρονται τα πιο αποτρόπαια πράγματα. Η στιβαρότητα της ποιητικής του γλώσσας δεν αποποιείται διόλου την χρήση καλλιλογικών στοιχείων και κοσμητικών επιθέτων, κι όμως δίνει την εντύπωση πως όχι μόνο δεν στολίζει αλλά και απογυμνώνει ως το κόκκαλο τα λεγόμενα (το στοιχείο που λάτρευε ο Έλιοτ στο Μάρλοου).

Υπήρξε ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής του Σαίξπηρ που πέθανε νέος -μόλις εικοσιεννιά χρονών- ήταν μόνο δυο μήνες μεγαλύτερος από τον Σαίξπηρ. Παρόλο που προερχόταν από ταπεινό περιβάλλον μια και ήταν γιος τσαγκάρη γεννημένος το 1564 -την ίδια ακριβώς χρονιά με τον Σαίξπηρ- στο Κάντερμπι της Αγγλίας, είχε σπουδάσει με υποτροφία στο Κέμπριτζ και επομένως είχε ανέβει κοινωνικά.

Το 1593 έμπλεξε πολύ άσχημα. Την άνοιξη εκείνης της χρονιάς έκαναν την εμφάνισή τους σε όλο το Λονδίνο διάφορες εμπρηστικές ανακοινώσεις με στίχους εμπνευσμένους από λαϊκά θεατρικά έργα. Μία από αυτές περιλάμβανε μια αισχρή παρωδία κάποιου σημείου από τον Ταμερλάνο του Μάρλοου.

Εκείνη την εποχή η κυβέρνηση ήταν σε τέτοιο παραλήρημα για την προστασία της «εθνικής ασφάλειας», ώστε ξόδευε 12.000 λίρες το χρόνο –πραγματικά μυθώδες ποσό- για να κατασκοπεύει τους πολίτες της.

Ανάμεσα σε όσους ανέκριναν ήταν και ο Τόμας Κιντ (Thomas Kyd), φίλος και συγκάτοικος του Μάρλοου, αλλά και συγγραφέας της Ισπανικής τραγωδίας, που είχε τεράστια επιτυχία. Κάτω από την πίεση των βασανιστηρίων ο Κιντ κατήγγειλε τον Μάρλοου ως «αντίθετο προς τη θρησκεία, άσωτο και σκληρόκαρδο» αλλά κυρίως άθεο και βλάσφημο, αποδίδοντάς του ένα γραπτό που βρέθηκε στο σπίτι του. Αυτές οι καταγγελίες ήταν εξαιρετικά σοβαρές.

Ο Μάρλοου σύρθηκε στο Ανακτοβούλιο, ανακρίθηκε και αφέθηκε ελεύθερος με τον όρο ότι θα βρίσκεται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη των τριάντα δύο χιλιομέτρων από τη βασιλική αυλή, όπου και αν μεταφερόταν αυτή, έτσι ώστε να μπορούν οι κατήγοροί του να ασχοληθούν γρήγορα με την περίπτωσή του όποτε το επιθυμούσαν. Η ελάχιστη ποινή που αντιμετώπιζε ήταν να του κόψουν τα αυτιά, επομένως πρέπει να βρισκόταν σε δύσκολη θέση.

Όπως σημειώνει ο βιογράφος του Μάρλοου Ντέιβιντ Ριγκς, «στα δικαστήρια της εποχής των Τιδόρ Φρίζερσα σε αυτό το κλίμα, ο Μάρλοου βρέθηκε να τα πίνει με τρεις τύπους αμφίβολης ηθικής στο σπίτι μιας χήρας, της Έλινορ Μπουλ, στο Ντέτφορντ του νοτιοανατολικού Λονδίνου. Σύμφωνα με την ανάκριση που ακολούθησε, στο σπίτι αυτό ξέσπασε καυγάς για το λογαριασμό και ο Μάρλοου –που είχε πραγματικά την τάση να μπλέκεται σε βίαια επεισόδια- άρπαξε ένα στιλέτο και προσπάθησε να μαχαιρώσει κάποιον Ίνγραμ Φρίζερ. Για να αμυνθεί ο Φρίζερ, έστρεψε το στιλέτο εναντίον του Μάρλοου και του έμπηξε στο μέτωπο, πάνω από το δεξί μάτι. Φαίνεται πολύ δύσκολο να μαχαιρώνεις κάποιον σε αυτό το σημείο, αλλά ο Φρίζερ κατάφερε να σκοτώσει τον Μάρλοου επιτόπου. Αυτή είναι τουλάχιστον η επίσημη εκδοχή για τον θάνατό του. Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Μάρλοου δολοφονήθηκε κατόπιν εντολής του Στέμματος και των ανώτατων λειτουργών του. Μια άλλη εκδοχή, όχι λιγότερο πιστευτή, είναι ότι ο καβγάς του Μάρλοου με τον δολοφόνο του έγινε για λόγους ερωτικής αντιζηλίας. Όποιο κι αν ήταν το κίνητρο του φόνου είναι γεγονός ότι πέθανε στα είκοσι εννιά του χρόνια. Ο φονιάς του συγχωρέθηκε.

Ο Μάρλοου ὅταν ζούσε στο Λονδίνο είναι σίγουρο πως ήταν μέλος μιας ομάδας διανοουμένων γνωστής ως Σχολής της νύχτας που ανταγωνιζόταν τις συμβατικές χριστιανικές δοξασίες. Στα έργα του δεν διστάζει μάλιστα να αμφισβητήσει με σθένος το θεσμό του γάμου και να μιλήσει με περιφρόνηση γι' αυτόν. «Ο γάμος δεν είναι παρά ένα τελετουργικό παιχνίδι». (Δόκτωρ Φάουστους). Αλλά και να κάνει κοφτερή και ανελέητη σάτιρα του τυπικού και των αξιωμάτων της εκκλησίας, να εμφανίσει τον πάπα ως έναν  μεγαλομανή χωρίς καμιά αίσθηση του χιούμορ, χωρίς καμιά ευσπλαχνία, χωρίς καν τον κοινό νου -για να μείνουμε μόνο σε αυτά.

Διόλου τυχαίο λοιπόν, που εφτά χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1600, ένα φυλλάδιο θα διακηρύξει ότι ο θάνατος του Μάρλοου, ήταν θέμα θείας δικαιοσύνης: «Έτσι ο Θεός, ο αληθινός εκτελεστής της θείας κρίσεις, επέφερε το τέλος ενός ασεβούς άθεου».

Εδουάρδος Β’

Η επιλογή ενός ομοφυλόφιλου βασιλιά και η έντονη παραβολή των ερωτικών του προτιμήσεων σε τούτη την τραγωδία αποτέλεσε πηγή ιδιαίτερης αμηχανίας για πολλούς σχολιαστές του έργου, αλλά και ανασταλτικό παράγοντα για τη σκηνική του σταδιοδρομία.

Οι περισσότεροι κριτικοί προσπαθούν επιμελώς να αποσυνδέσουν το ομοφυλοφιλικό στοιχείο στο έργο του Μάρλοου από την κατηγορία που προσάπτει ευθέως στον ποιητή ο περιβόητος «φάκελος Baines» για σοδομία.

Κατά το μυστικό έγγραφο ο ποιητής διατείνεται ότι ο Ιωάννης «ήταν ομόκληνος του Χριστού (…)· ότι τον μεταχειριζόταν όπως οι αμαρτωλοί των Σοδόμων» και ότι «σε όσους δεν αρέσει ο καπνός και τα αγόρια είναι βλάκες». 

Ταμερλάνος ο Μέγας

Στον απόηχο των πανηγυρισμών για την απαλλαγή της Αγγλίας από τη μόνιμη απειλή του ισπανικού βραχνά, με την ήττα της περίφημης «αήττητης Αρμάδας» του ισπανικού στόλου από τις δυνάμεις της Ελισάβετ Α', κυκλοφόρησε, το 1590, ένα βιβλίο με το εξής πρωτοσέλιδα: Ταμερλάνος ο Μέγας. Ο οποίος, με τις πρωτοφανείς και θαυμαστές κατακτήσεις του, από Σκύθης βοσκός έγινε πανίσχυρος και κραταιός μονάρχης και (λόγω της τυραννίας του και του τρόμου που προκάλεσε στον πόλεμο) χαρακτηρίστηκε Μάστιγα του Θεού.. Μοιρασμένος σε δυό τραγικούς λόγους, όπως παραστάθηκε πλειστάκις στις σκηνές του Λονδίνου από τον θίασο του λόρδου Ναυάρχου. Ήταν το κείμενο ενός ποιητικού δράματος που είχε ξεσηκώσει θύελλα ενθουσιασμού, είχε ήδη γίνει σημείο αναφοράς για θεατές και δημιουργούς, και είχε ανεβάσει στα ύψη της διασημότητας τον εικοσάχρονο δημιουργό του, τον ποιητή Κρίστοφερ Μάρλοου.

Έχει σημασία το γεγονός της έκδοσης γιατί, ούτε λίγο ούτε πολύ, με το έργο αυτό ξεκινάει και αποκτά το χαρακτηριστικό στίγμα της μια χρυσή εποχή του παγκόσμιου θεάτρου, η ελισαβετιανή και ιακωβιανή περίοδος. Ο εκδότης του κειμένου, Ρίτσαρντ Τζόουνς, είχε απόλυτη επίγνωση ότι τυπώνει ένα έργο ήδη εξαιρετικά δημοφιλές, που προφανώς εξακολουθούσε να παίζεται στη σκηνή -μάλιστα όπως γράφει ο ίδιος στο σημείωμά του προς τους αναγνώστες, επέτρεψε στον εαυτό του να αφαιρέσει ορισμένα, κατά την ταπεινή του γνώμη, «ευήθη πεπραγμένα» άγνωστο αν ζητήθηκε η γνώμη του συγγραφέα, που άλλωστε, κατά τη συνήθεια της εποχής, το όνομά του απουσιάζει από το πρωτοσέλιδο, μολονότι πρόκειται για το μοναδικό έργο που πρόφτασε να δει τυπωμένο εν ζωή ο ποιητής.

Ο Ταμερλάνος ο Μέγας, πανηγυρικό εναρκτήριο σάλπισμα της χρυσής εποχής του ελισαβετιανού θεάτρου, παρουσιάζει μια ιδιοτυπία: στεγάζει δύο έργα κάτω από τον ίδιο τίτλο. Συγκεκριμένα, το ποιητικό δράμα που είχε αυτό τον τίτλο πρωτοπαρουσιάστηκε στη λονδρέζικη σκηνή από τον θίασο του λόρδου Ναυάρχου τους πρώτους μήνες του 1587. Ο Μάρλοου κατά πάσα πιθανότητα το έγραψε ενὼ βρισκόταν ακόμα στο Καίμπριτζ η επιτυχία του έργου ήταν τόσο μεγάλη που ο ποιητής, κάτοικος Λονδίνου στο μεταξύ, θεώρησε υποχρέωσή του να γράψει δεύτερο έργο, σαν συνέχεια του πρώτου, που ανεβάστηκε τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, με εξίσου μεγάλη επιτυχία.

Παρόλο που το δράμα διατηρεί την αυτοτέλειά του, η διάθεση παραμένει η ίδια, και το δεύτερο έργο ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να σταθεί μόνο του, αποτελεί καθρέφτη του πρώτου και φυσική εξέλιξή του. Έτσι, έχουμε σήμερα στα χέρια μας ένα ανοικονόμητο έργο δέκα πράξεων, που δεν έχει νόημα να παρασταθεί χωριστά, όπως είχε γίνει στον καιρό του, αλλά και είναι πραγματικός άθλος να παιχτεί ολόκληρο.

Οι πηγές από τις οποίες άντλησε υλικό ο Μάρλοου για τον Ταμερλάνο τον Μέγα ήταν πρώτα πρώτα οι Βυζαντινοί ιστορικοί. Εκτός από τις ιστορίες του Δούκα και του Φραντζή, που αποσπάσματά τους υπήρχαν διάσπαρτα στα παλαιότερα χρονικά, την εποχή του Μάρλοου είχε κυκλοφορήσει η λατινική μετάφραση ενός άλλου Βυζαντινού ιστορικού με άφθονο σχετικό υλικό, του Χαλκοκονδύλη, και μάλιστα υπήρχε προσιτό αντίτυπό της στη βιβλιοθήκη του Καίμπριτζ.

Στην προεργασία του ποιητή για τον Ταμερλάνο συγκαταλέγονται και πολύ κατοπινότερα χρονικά και μαρτυρίες για τον βίο και τις κατακτήσεις του Τιμούρ, αλλά και ο απαραίτητος Σενέκας, που η απροσδόκητη απήχησή του στα πανεπιστήμια και η έντονη επίδρασή του στους νεαρούς ποιητές της εποχής τον κατατάσσουν στους άμεσους προδρόμους του ελισαβετιανού δράματος· οι δυο τραγωδίες του Σενέκα με ήρωα τον Ηρακλή, ο Ηρακλής μαινόμενος και ο Ηρακλής οιτεύς, πρέπει να θεωρούνται συγγενείς πρώτου βαθμού με τον Ταμερλάνο του Μάρλοου.

Δεν μπορεί να ξέρει κανείς πως ήταν τα κατοπινά έργα που έγραψε ο ποιητής με ήρωες ιστορικά πρόσωπα του απώτατου παρελθόντος (τον Αννίβα και τον Ηλιογάβαλο, σύμφωνα με τις μαρτυρίες), αλλά σ' ένα είδος που δεν θα ήταν άστοχο να το αποκαλέσουμε «βιογραφικό έπος» -κάτι που αντίστοιχο, χλομό αντίγραφό του θα μπορούσε να θεωρηθεί το σύγχρονο χολλυγουντιανό biopic.

Ο Εβραίος της Μάλτας

Ο Εβραίος της Μάλτας, του Μάρλοου, επηρέασε τον Σαίξπηρ στη δημιουργία του πιο γνωστού Εμπόρου της Βενετίας. Έτσι μπορεί να πει κανείς ότι γεννήθηκε ο Σάιλοκ, ένας χαρακτήρας που φέρει όλα τα γνωρίσματα που θα περίμενε κανείς και ιδιέταιρα το κοινό της εποχής που το έργο γράφτηκα. Ο Εβραίος του Σαίξπηρ προτιμά να δει την κόρη του νεκρή, παρά να τολμήσει να σκεφτεί πως θα χάσει τα πολύτιμα πετράδια που αυτή πήρε μαζί της, όταν το έσκασε με τον αγαπημένο της. Όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες του έργου τον μισούν. Οι ήρωες αυτοί τον βρίσκουν απεχθή, ασχημάτιστο, τερατόμορφο. Στο έργο κάπου εννέα συνολικά φορές τον συγκρίνουν με τον διάβολο.

Ο Μαλτέζος Εβραίος του Μάρλοου είναι έναν εκδικητικό ον. Εκδικείται τις αρχές και τους ανθρώπους για τα κακά που υπέστη, δεν έχει ιερό και όσιο, είναι δαιμόνιος. Αν και δεν μπορείς πάντα να διακρίνεις πάνω του την «σφραγίδα» του Εβραίου, φέρει οπωσδήποτε και μπορεί εύκολα να διακρίνει κανείς πάνω του πολλά από τα «παραδοσιακά» γνωρίσματα του τελευταίου: τη μακρυά μύτη, τη δύσοσμη αναπνοή, αλλά και την επαφή με τον Σατανά. Όπως μας λέει και ο ίδιος ο Εβραίος της Μάλτας στον περίφημο μονόλογό του: «Έξω περιφέρομαι τα βράδια/ και σκοτώνω αρρώστους που γρυλίζουν κολλημένοι στους τοίχους». Ο Μάρλοου εκτοξεύει τὸβ ήρωά του στην σφαίρα του εξωφρενικού προκαλώντας την μήνιν των εχθρών του: «Έτσι με φαντάζεστε; Έτσι θα είμαι!» μοιάζει να τους προκαλεί.

Ο μύθος του Δόκτορα Φάουστ

Στις μυθολογίες πολλών λαών, αλλά και στις λαϊκές τους παραδόσεις και στους θρύλους τους ανιχνεύονται προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες σχετικές με τα κακά πνεύματα και τον Διάβολο. Προλήψεις που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών μέχρι σήμερα. Μέσα σε αυτούς ανιχνεύει κανείς και τον θρύλο που έχει σαν κεντρικό του ήρωα τον άνθρωπο που πουλά την ψυχή του στον διάβολο υπογράφοντας με το αίμα του το συμβόλαιο αγοραπωλησίας.

Αυτή η παράδοση λοιπόν είναι που θέλει τον Φάουστ -έναν διάσημο λόγιο της Βυρτεμβέργης, να πουλά την ψυχή του στον Διάβολο με αντάλλαγμα αυτός να του προσφέρει τη γνώση και βέβαια την δύναμη. Ο άνθρωπός που βρίσκεται πίσω από αυτόν τον μύθο είναι ο Ιωάννης Φάουστ που γεννήθηκε περίπου το 1480 στο Kundlingen της Γερμανίας και πέθανε το 1538. Αν και πολύ λίγα τεκμηριωμένα στοιχεία έχουμε για την ζωή του γιατί καθώς φαίνεται ο θρύλος και η αχλή του μύθου κάλυψαν εξολοκλήρου τη ζωής του και τα πεπραγμένα του.

Από τα στοιχεία που διαθέτουμε όμως, διαφαίνεται πως, ο πραγματικός Φάουστ δεν ήταν τίποτ' άλλο παρά ένας αγύρτης, τυχοδιώκτης που αυτοπαρουσιαζόμενος ως Μάγιστρος Γεώργιος Σαμπέλικους Φάουστους Υιός, περιόδευε τις διάφορες μεγαλουπόλεις της Δυτικής Ευρώπης, εμφανίζοντας τον εαυτό του άλλοτε ως γιατρό, άλλοτε ως αστρονόμο. Αλλά σουλατσάριζε και στα διάφορα παλάτια, καθώς διάφοροι Γερμανοί πρίγκιπες τον καλούσαν δίνοντάς του καθόλου ευκαταφρόνητα ποσά, προκειμένου να τους χαράξει ένα ωροσκόπιο.

Γνωρίζουμε πως ο Φάουστους πέθανε το 1540 στο Freiburg, πέφτοντας θύμα της ίδιας της αναζήτησής του, αφού σκοτωθηκε απο μια αιφνίδια έκρηξη χημικών κατά τη διάρκεια ενός πειράματός του. Μόλις λίγα χρόνια μετά τον θάνατό του, και συγκεκριμένα το 1592, μεταφράστηκε στα αγγλικά το πρώτο έργο που είχε δημοσιευτεί στην Φραγκφούρτη με τίτλο, Η Ιστορία της Επάρατης Ζωής και του Αντάξιου της Θανάτου του Δόκτορος Ιωάννου Φάουστους.

Η σφαγή των Παρισίων

Η σφαγή των Παρισίων ασχολείται με μια ιστορική περίοδο της Γαλλίας που είναι σύγχρονη του ποιητή, και αρχίζει με την σφαγή της νύχτας του αγίου Βαρθολομαίου το 1572 και τελειώνει με την πολιορκία των Παρισίων από τον Ερρίκο τον 3ο και τη δολοφονία του το 1589. Παρόμοια απόπειρα μεταφοράς σύγχρονων ιστορικών θεμάτων στη σκηνή δεν επαναλήφθηκαν ποτέ κατά την ελισαβετιανή περίοδο· μόνο η λεγόμενη «αστική τραγωδία» ασχολήθηκε με σύγχρονα γεγονότα, αλλά αποκλειστικά ιδιωτικής και αστυνομικής φύσεως.

Η σφαγή των Παρισίων υπήρξε δημοφιλέστατη στην εποχή της, και συχνά αναφερόταν με τον τίτλο The Guise (Ο Γκριζ), από το βασικό πρόσωπο του έργου, έναν από τους μεγάλους ρόλους του Edward Alleyn. Το πρόβλημα της χρονολόγησής του, ωστόσο, είναι δυσεπίλυτο, εφόσον η πρώτη έκδοση του έργου είναι αχρονολόγητη, αλλά κατά πάσα πιθανότητα έγινε το 1602· παράστασή του αναφέρεται για πρώτη φορά μόλις τον Ιανουάριο του 1593, από το θίασο του λόρδου strange στο θέατρο Rose.

Το βασικό θέμα του έργου είναι η βία. Η αλήθεια είναι πως όλο το έργο του Μάρλοου είναι ουσιαστικά μια μελέτη βίας· ακόμα και η Γνώση στον Δόκτορα Φάουστους είναι μορφή βίας.

Ο Μάρλοου δολοφονείται στις 30 Μαΐου του 1593. Δυο μήνες αργότερα ο Ερρίκος ο 4ος ο ηγέτης των Προτεσταντών, θα ασπαστεί τον καθολικισμό, και μπροστά στην Παναγία των Παρισίων θα ανακοινώσει, για να αναγραφεί στα ιστορικά χρονικά, πως η γαλλική πρωτεύουσα και η καθολική θεία λειτουργία είναι σχεδόν συνώνυμα. 

Χρονολογιο

1584: Γεννιέται στο Καντερμπέρι. Ήταν γιος ενός υποδηματοποιού. Την ίδια χρονιά γεννιούνται ο Σαίξπηρ και ο Γαλιλαίος.

1587: Παίρνει πτυχίο από το Corpus Christi College του Κέμπριτζ, όπου κατάφερε να σπουδάσει λαμβάνοντας μια υποτροφία. Γράφει, μαζί με τον Nashe, το Dido, queen of Carthage (Διδώ, η βασίλισσα της Καρθαγένης) – που είναι παρμένο από την Ενειάδα — για τον παιδικό Θίασο του παρεκκλησιού της βασιλικής οικογένειας.

1587-1588: Στην εποχή αυτή ανάγονται οι πρώτες του επαφές με τον κόσμο του επαγγελματικού θεάτρου. Συγκεκριμένα, η γέννηση των τιτάνιων ηρώων του μοιάζει να συνδέεται με τη συνάντηση με τον Edward Alleyn, τον νεαρό σφαγέα που ήταν σταρ στους Admiral’s Men. Την ίδια περίοδο γράφει τον Ταμερλάνο.

1588- 1589: Γράφει το Η τραγική ιστορία του Δόκτορα Φάουστ. Καθώς φαίνεται, εκτελεί ταυτόχρονα καθήκοντα κατασκοπείας για την κυβέρνηση, συναναστρεφόμενος ισχυρές προσωπικότητες, όπως είναι ο Sir Thomas Walsingham και ο Walter Raleigh που τον προστατεύουν.

1589: Γράφει τον Εβραίο τις Μάλτας.

1592: Γράφει το Edward the second, που έδωσε τροφή για τον Richard II του Shakespeare.

1593: Γράφει το The massacre at Paris (Η σφαγή των Παρισίων). Ο Thomas Kyd τον κατηγορεί για αθεϊσμό, αποδίδοντάς του ένα γραπτό που βρέθηκε στο σπίτι του. Αφού υφίσταται ανάκριση, αφήνεται ελεύθερος. Παρ’ όλα αυτά, συγκεντρώνονται στοιχεία για μια κατηγορία σχετική με τη συμπεριφορά του, που, σύμφωνα με κάποιους, δεν σεβόταν την ηθική της εποχής. Ενώ περιμένει τη διεξαγωγή της δίκης, δολοφονείται στο Λονδίνο, δεχόμενος μια μαχαιριά στη διάρκεια μιας συμπλοκής σε ταβέρνα.

Εργογραφια

Θεατρικά

Dido, Queen of Carthage (1586) (παρέα με τον Thomas Nashe).

Tamburlaine the Great, part 1 (1587), 2η βερσιόν (1587–1588).

The Jew of Malta (1589).

The Tragical History of Doctor Faustus (1589 ή 1593).

Edward II (1592).

The Massacre at Paris (1593).

Το θεατρικό έργο Lust's Dominion αποδόθηκε αρχικά στον Μάρλοου, (αρχική δημοσίευση το 1657) φαίνεται πως μάλλον δεν είναι δικό του, αφού κριτικοί και μελετητές ομόφωνα απέρριψαν μια τέτοια εκδοχή. Πιθανότητες υπάρχουν να συνέγραψε το Arden of Faversham.

Ποίηση

Translation of Book One of Lucan's Pharsalia (χωρίς χρονολογία).

Ovid's Amores, μετάφραση (περ. 1580s).

"The Passionate Shepherd to His Love" (1593)

Hero and Leander (1593, ημιτελές πού συμπληρώθηκε από τον George Chapman, 1598)

Η Τραγική ιστορία του Δόκτορος Φάουστους

Ούτε της μάχης το πεδίο στην λίμνη Ταρσιμένη, όπου τους άγριους Καρχηδόνιους ο Άρης υποστήριξε, ούτε τα γλέντια και τα λόγια της αγάπης, σε αυλές βασιλικές όπου η τάξη ανατρέπεται, ή την λαμπρότητα σπουδαίων κατορθωμάτων, σκοπεύει ο ποιητής μας να υμνήσει με τους ουράνιους στίχους του.

Μονάχα αυτό ευγενικοί αφέντες, πρέπει να παρουσιάσουμε μπροστά σας, τις περιπέτειες τους Φάουστους, καλές και άσχημες. Και τώρα σε υπομονετικούς κριτές απευθυνόμαστε, και για τα χρόνια του τα παιδικά μιλάμε.

Γεννήθηκε από γονείς με ταπεινή καταγωγή, στην Γερμανία, σε μια πόλη που την λένε Ρόντα. Όταν μεγάλωσε στην Βιτεμβέργη πήγε, όπου οι συγγενείς του τον ανάθρεψαν αρχοντικά, τόσο καλός γινόταν στα θρησκευτικά, τα γόνιμα χωράφια της σοφίας τιμώντας, που γρήγορα του δόθηκε του δόκτωρος ο τίτλος, καθώς με τους συλλογισμούς του, όλους τους ξεπέρναγε, στης θεολογίας τις ουράνιες υποθέσεις

Ώσπου πλημμυρισμένος από γνώση Κι από ξιπασιά, Τα κέρινα φτερά του Πιο ψηλά από ότι πρέπει σήκωσε Και λειώνοντας τα Οι ουρανοί την πτώση του σχεδίασαν Αφού στις τέχνες του διαβόλου ξέπεσε Και διψασμένος από της μάθησης τα χρυσά δόρατα, τη φοβερή νεκρομαντεία δοκιμάζει τώρα.

Γι αυτόν, τίποτε πιο γλυκό δεν είναι από την μαγεία την προτιμά και από τη μεγαλύτερη ευτυχία και να τος, καθισμένος στο γραφείο του

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Σταμάτα τις μελέτες Φάουστους, και άρχισε να αναρωτιέσαι με τι θέλεις πια να ασχοληθείς Ενώ αναγνωρισμένος είσαι θεολόγος, Την κορυφή σκοπεύεις κάθε επιστήμης Να ζήσεις θέλοντας και να πεθάνεις με του Αριστοτέλη τα βιβλία

[…]

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Μεφιστοφελή… τούτη τη μέρα, μια δωρεά σώματος και ψυχής σου κάνω, με το όρο πως θα τηρηθούν όλα τα άρθρα και συμβόλαια ανάμεσα μας

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Φάουστους, σε κόλαση και Λούσιφερ ορκίζομαι, πως θα κρατήσω όσες δίνουμε υποσχέσεις.

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Τότε άκουσε να σου διαβάζω Μεφιστοφελή, τους πιο κάτω όρους

1. Ο Φάουστους θα είναι ένα πνεύμα με μορφή και υπόσταση

2. Ο Μεφιστφελής θα είναι ο υπηρέτης του

3. Ο Μεφιστοφελής θα του εκπληρώνει όλες τις επιθυμίες του.

4. Θα βρίσκεται πάντα στο γραφείο ή στο σπίτι του αόρατος

5. Και τέλος θα εμφανίζεται στον ανωτέρω Ιωάννη Φάουστους κάθε στιγμή με οποιαδήποτε μορφή εκείνος θέλει..

Εγώ ο Ιωάννης Φάουστους, δόκτωρ της Βυτεμβέργης, δια της παρούσης δίνω και το σώμα μου και την ψυχή μου στον Λούσιφερ τον πρίγκιπα της Ανατολής και στον εκπρόσωπο του Μεμφιστοφελή, και στο εξής τους παραχωρώ αφού περάσουν 24 χρόνια.. την δυνατότητα να πάρουν τον υπογεγραμμένο Ιωάννη Φάουστους, ψυχή και σώμα, σάρκα, αίμα και υπάρχοντα στον τόπο τους, όποιος κι αν είναι αυτός.

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ:Τώρα λοιπόν Φάουστους, ζήτα ότι θες

[..]

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Θέλω μια σύζυγο, την πιο όμορφη κοπελιά της Γερμανίας, γιατί είμαι λάγνος και ακόλαστος και δεν μπορώ χωρίς μία τέτοια σύζυγο..

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Εντάξει θα την έχεις

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Ευχαριστώ Μεφιστοφελή, μετά χαράς θα πάρω ένα βιβλίο στο οποίο μπορώ να δω τα μάγια και τα ξόρκια όλα, και τις καταραμένες ψυχές όταν μου αρέσει να καλώ,

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Εδώ είναι, μέσα σε τούτο το βιβλίο

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Τώρα ένα βιβλίο θέλω όπου να βλέπω όλα τα άστρα μα και τους πλανήτες του ουρανού, να μελετήσω τις κινήσεις και τις θέσεις τους.

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Εδώ είναι και αυτά

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Θέλω ένα βιβλίο ακόμη, όπου να βλέπω όσα φυτά, δέντρα και βότανα, πάνω στην γη βλασταίνουν

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Εδώ είναι όλα..

[...]

(Ύστερα από 24 χρόνια, έρχεται ο Μεφιστοφελής για να πάρει την ψυχή του Φάουστους)

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Ναι Φάουστους, τώρα δεν έχεις πια ελπίδα για το μέλλον.. Γι αυτό απελπίσου, μόνο την κόλαση να σκέφτεσαι, γιατί αυτή σου πρέπει για παλάτι, όπου θα ζήσεις..

ΦΑΟΥΣΤΟΥΣ: Ω εσύ, μαγευτικό δαιμόνιο, ήταν ο δικός σου πειρασμός, που την αιώνια μου έκλεψε ευτυχία

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ: Φάουστους το ομολογώ, και χαίρομαι εγώ είμαι που ενώ βρισκόσουν στον δρόμο του ουρανού, σού έκλεισα το πέρασμα, σαν πήρες το βιβλίο για να διαβάσεις τις γραφές, τότε εγώ σου γύρισα τα φύλλα, κι οδήγησα τα μάτια σου, ..τι κλαις; Είναι πολύ αργά… απελπίσου.. Αντίο, οι ανόητοι που στη γη γελούν πρέπει στην κόλαση να κλαίνε

Ο Κρίστοφερ Μάρλοου συνεργάστηκε με τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ σε τρία έργα

Μια νέα έκδοση των απάντων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ θα αναφέρει, για πρώτη φορά, τον Κρίστοφερ Μάρλοου ως συνδημιουργό τριών θεατρικών έργων του Βάρδου, ρίχνοντας νέο φως στους δεσμούς μεταξύ των δύο μεγάλων δραματουργών, μετά από πολλούς αιώνες εικασιών και θεωριών συνωμοσίας.

Στα άπαντα του Σαίξπηρ από τον εκδοτικό οίκο Oxford University Press αναφέρεται ότι ο Μάρλοου συμμετείχε στη συγγραφή των τριών μερών του ιστορικού έργου "Ερρίκος Στ΄".

"Ο Σαίξπηρ μπήκε στον κόσμο των Μαζικών Δεδομένων και υπάρχουν ορισμένα ερωτήματα που πλέον είμαστε σε θέση να τα απαντήσουμε με μεγαλύτερη σιγουριά" είπε ο Γκάρι Τέιλορ, ένας από τους διευθυντές έκδοσης του έργου.

Ατελείωτες εικασίες έχουν διατυπωθεί ανά τους αιώνες για το αν ο Σαίξπηρ έγραψε πράγματι όλα τα έργα που του αποδίδονται. Μια θεωρία, που επανερχόταν επίμονα, ανέφερε ότι συγγραφέας τους ήταν ο Μάρλοου, όμως οι ειδικοί απέρριπταν μέχρι τώρα αυτήν την ιδέα.

Ο Τέιλορ, που είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντας, είπε στο πρακτορείο Ρόιτερς ότι οι πανεπιστημιακοί γνώριζαν εδώ και πάρα πολλά χρόνια ότι ο Σαίξπηρ συνεργάστηκε με άλλους συγγραφείς σε ορισμένα από τα έργα του. Η υποψία ότι συνεργάστηκε με τον Μάρλοου στα τρία έργα του "Ερρίκου Στ'" είχε διατυπωθεί και παλαιότερα, όμως μέχρι σήμερα δεν ήταν δυνατόν να επιβεβαιωθεί.

Όπως εξήγησε ο Τέιλορ, οι ειδικοί χρησιμοποίησαν βάσεις δεδομένων με θεατρικά έργα και άλλα κείμενα της ελισαβετιανής περιόδου, όχι μόνο του Σαίξπηρ και του Μάρλοου αλλά και πολλών άλλων σύγχρονών τους συγγραφέων, για να εντοπίσουν χαρακτηριστικές λέξεις ή φράσεις. "Αυτού του είδους τα Μαζικά Δεδομένα δεν ήταν διαθέσιμα μέχρι πρόσφατα", είπε.

Οι πανεπιστημιακοί που εργάστηκαν για την έκδοση του New Oxford Shakespeare και άλλοι ειδικοί που ανέλυσαν τα δεδομένα των πρώτων, είναι βέβαιοι ότι ο Μάρλοου έγραψε ορισμένα μέρη των έργων "Ερρίκος Στ΄".

"Υπάρχουν αποσπάσματα που είναι μετά βεβαιότητας γραμμένα από τον Σαίξπηρ και αποσπάσματα που σαφέστατα γραμμένα από τον Μάρλοου", συνέχισε ο Τέιλορ διευκρινίζοντας ότι οι περισσότεροι από τους γνωστούς και αγαπητούς στίχους ανήκουν στον Μεγάλο Βάρδο.

Τα άπαντα περιλαμβάνουν 44 έργα, από τα οποία τα 17 πιστεύεται ότι έχουν γραφτεί σε συνεργασία με άλλους. Η προηγούμενη έκδοση των απάντων του Σαίξπηρ από τον ίδιο εκδότη, του 1986, περιλάμβανε 39 έργα από τα οποία τα οκτώ θεωρούνταν "συλλογικά".

Ο Τέιλορ εξήγησε ότι η συνεργασία μεταξύ θεατρικών συγγραφέων ήταν κάτι το απολύτως φυσιολογικό κατά την ελισαβετιανή περίοδο και δεν υπάρχουν υπόνοιες για κάποιο "μυστικό" ή κάποια "συνωμοσία" όσον αφορά τη συνεργασία του Σαίξπηρ με τον Μάρλοου.

Ο συγγραφέας του "Εβραίου της Μάλτας", του "Δόκτορα Φάουστους" και του "Εδουάρδου Β'" έχει περάσει στη λαϊκή κουλτούρα ως ο μεγάλος αντίπαλος του Σαίξπηρ όμως αυτό, κατά τον Τέιλορ, είναι καθαρή εικασία. "Μπορεί να αγαπούσαν ο ένας τον άλλον, μπορεί να μισούσαν ο ένας τον άλλο. Δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Οι αντίπαλοι μπορούν να συνεργάζονται", κατέληξε.