Οι ρίζες του τοποθετούνται συχνά στους φιλοσόφους Ουίλιαμ Τζέιμς, Τζον Ντιούι και Τσαρλς Σάντερς Πιρς. Ο Πιρς αργότερα τον περιέγραψε στο πραγματιστικό αριστούργημά του: "Σκεφτείτε τα πρακτικά αποτελέσματα των αντικειμένων της επιλογής σας. Έπειτα, η αντίληψή σας για αυτά τα αποτελέσματα είναι το σύνολο της αντίληψής σας για το αντικείμενο".
Ο πραγματισμός θεωρεί την σκέψη ως ένα εργαλείο για πρόβλεψη, για λύση του προβλήματος και για δράση και αρνείται την ιδέα ότι η λειτουργία της σκέψης είναι να περιγράψει, να εκπροσωπήσει ή να καθρεφτίσει την πραγματικότητα. Οι πραγματιστές υποστηρίζουν ότι τα περισσότερα φιλοσοφικά θέματα - όπως η φύση της γνώσης, η γλώσσα, η ερμηνεία, η πεποίθηση και η επιστήμη - φανερώνονται καλύτερα μέσα στα πλαίσια των πρακτικών χρήσεών τους. Η φιλοσοφία του πραγματισμού "δίνει έμφαση στην πρακτική εφαρμογή των ιδεών, ενεργώντας σε αυτές προκειμένου να τις ελέγξει πάνω στις ανθρώπινες εμπειρίες". Ο πραγματισμός εστιάζει σε ένα "σύμπαν που αλλάζει παρά σε ένα σύμπαν που δεν αλλάζει όπως οι ιδεαλιστές και οι ρεαλιστές είχαν υποστηρίξει".
Η αλήθεια είναι όργανο στην υπηρεσία του ανθρώπου
Πρέπει πρώτα πρώτα να υπενθυμίσω ότι η κατοχή αληθινών σκέψεων είναι στην κυριολεξία κατοχή πολύτιμων οργάνων για δράση. Οφείλω επίσης να σας υπενθυμίσω ότι η υποχρέωση για απόκτηση αυτών των αληθειών όχι μόνο δεν είναι ένας κούφιος προστακτικός τύπος που έπεσε από τον ουρανό, αλλά και δικαιολογείται, αντίθετα, από εξαιρετικούς πρακτικούς λόγους.
Είναι πάρα πολύ προφανές ότι στη ζωή μάς συμφέρει να έχουμε αληθινές πίστεις σχετικά με τα γεγονότα. Ζούμε μέσα σε πραγματικότητες, που μπορούν να είναι απείρως ωφέλιμες ή απείρως βλαπτικές. Πρέπει να θεωρούνται αληθινές (...) οι ιδέες που μας λένε ποια είδη πραγματικοτήτων, άλλοτε πλεονεκτικών για μας και άλλοτε ολέθριων, πρέπει να προβλέψουμε. Και το πρώτο από τα καθήκοντα του ανθρώπου είναι να ζητήσει να τις αποκτήσει.
Εδώ η απόκτηση της αλήθειας, αντί να είναι η ίδια αυτοσκοπός (πολύ απέχει από κάτι τέτοιο!), είναι απλώς ένα προκαταρκτικό μέσο που πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε για να πετύχουμε άλλες ζωτικές ικανοποιήσεις. Φτάνω λοιπόν στο σημείο να πω, για να τα δώσω όλα αυτά περιληπτικά, πως «το αληθινό» συνίσταται, απλούστατα, σε ό,τι είναι πλεονεκτικό για τη σκέψη μας, όπως το «δίκαιο» συνίσταται, απλώς, σε ό,τι είναι πλεονεκτικό για τη συμπεριφορά μας.
(W.James, Ο πραγματισμός, 1907).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου