Bauhaus World: ένα ντοκιμαντέρ για την διάσημη γερμανικη σχολη

Γενέτειρα του σύγχρονου design και ένας τόπος πειραματισμού για πολλούς καλλιτέχνες και σχεδιαστές στις αρχές του εικοστού αιώνα, το Bauhaus αντιπροσωπεύει τη νεωτερικότητα και εξακολουθεί να αποτελεί εξαιρετική πηγή έμπνευσης.

Χωρισμένη σε τρία μέρη, η ταινία προσπαθεί να διηγηθεί όχι μόνο την ιστορία της σχολής, αλλά κυρίως τις σχέσεις της με το παρόν σε κάθε γωνιά του κόσμου, με συνεντεύξεις designer από το Μεξικό, την Ιορδανία, την Κολομβία, το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία.

Βασικά χαρακτηριστικά του Μπαουχάους ήταν η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα. Η σχολή Μπαουχάους απέρριπτε κάθε περιττό διακοσμητικό στοιχείο, θεωρώντας πως η ίδια η πρώτη ύλη περιέχει ένα είδος φυσικής και εγγενούς διακοσμητικής ικανότητας.

Στόχος της σχολής Μπαουχάους ήταν η αναβάθμιση των προϊόντων μαζικής παραγωγής, όπως τα έπιπλα, αλλά και ολόκληρης της έννοιας της κατοικίας, αν και τάχθηκε απέναντι στην τάση πλήρους εμπορευματοποίησης, κρατώντας τους καθηγητές που δίδασκαν έξω από τα στενά πλαίσια της παραγωγής, προτρέποντάς τους να θεωρούν το έργο τους ως έκφραση δημιουργικότητας και τέχνης.

Η βαθύτερη θεωρία πάνω στην οποία στηρίχθηκε και η εκπαιδευτική δομή της σχολής Μπάουχαους ήταν πως ο τελικός στόχος είναι ένα ολοκληρωμένο και ενιαίο κτίσμα. Με αυτό τον τρόπο, το κίνημα του Μπαουχάους προσπάθησε να ενοποιήσει την έννοια της τέχνης με τη διαδικασία της παραγωγής, υποτάσσοντας, παράλληλα, τα τεχνικά μηχανικά μέσα στην ανθρώπινη δημιουργικότητα. Η σχολή αξιοποίησε την ανθρώπινη ατομική προσπάθεια στο πλαίσιο μιας βιομηχανικής παραγωγής, που στο παρελθόν ήταν απόλυτα τυποποιημένη.

Το Μπαουχάους άσκησε σημαντική επίδραση στις τάσεις της τέχνης και της αρχιτεκτονικής στη δυτική Ευρώπη αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν πολλοί από τους καλλιτέχνες που αναμίχθηκαν σε αυτό εξορίστηκαν από το ναζιστικό καθεστώς και αναζήτησαν την τύχη τους εκεί. Οι μέθοδοι διδασκαλίας και οι ιδέες που προώθησε η σχολή, μεταδόθηκαν μέσα από τους σπουδαστές και άλλους φορείς.

Οι Βάλτερ Γκρόπιους, Μαρσέλ Μπρόιερ και Μόχοϊ-Νάγκυ εργάστηκαν μαζί στα μέσα της δεκαετίας του '30 στην Αγγλία, για την εταιρεία Isokon, μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου. Στα τέλη της δεκαετίας του '30, ο βαν ντερ Ρόε εγκαταστάθηκε στο Σικάγο, όπου συνέχισε με επιτυχία το αρχιτεκτονικό του έργο, αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση του τμήματος αρχιτεκτονικής του ινστιτούτου τεχνολογίας τού Ιλινόις (Armour Institute).

Ο Μόχοϊ-Νάγκυ ίδρυσε το 1937, στο Σικάγο, το «Νέο Μπαουχάους» (New Bauhaus, μετέπειτα Institute of Design), χάρη στη χορηγία του βιομηχάνου Walter Paepcke. Ο Χέρμπερτ Μπάγερ, με την υποστήριξη του Paepcke, συμμετείχε σε αρκετά προγράμματα για το Άσπεν των ΗΠΑ, συμμετέχοντας και στη δημιουργία του Ινστιτούτου Άσπεν.

Τόσο ο Γκρόπιους, όσο και ο Μπρόιερ δίδαξαν στη σχολή σχεδίου του Χάρβαρντ (Harvard Graduate School of Design), ενώ, συνεργάστηκαν και επαγγελματικά μέχρι το 1941. Το τμήμα του Χάρβαρντ είχε μεγάλη επιρροή στα τέλη της δεκαετίας του '40 και τις αρχές της δεκαετίας του '50, με αποφοίτους, όπως, οι Philip Johnson, Ι.Μ. Πέι, Lawrence Halprin και Paul Rudolph.

Την περίοδο 1953-1968, λειτούργησε στη Δυτική Γερμανία η Hochschule für Gestaltung, γνωστή ως Σχολή του Ουλμ, αποτελώντας σε ένα βαθμό διάδοχο του Μπαουχάους. Το 1960 ιδρύθηκε το Αρχείο Μπαουχάους (Bauhausarchiv) στο Ντάρμσταντ, από τον Hans Maria Wingler, με σκοπό την έρευνα και την προβολή της ιστορίας και της επίδρασης της σχολής. Το 1971 μεταφέρθηκε στο δυτικό Βερολίνο και στεγάστηκε σε κτίριο που σχεδίασε ο Βάλτερ Γκρόπιους, ενώ εξελίχθηκε, παράλληλα, σε μουσείο για τον βιομηχανικό σχεδιασμό. Το 1994, ιδρύθηκε το δημόσιο ίδρυμα Bauhaus-Dessau, χάρη στο οποίο το κολέγιο Bauhaus-Dessau άρχισε, από το 1999, να προσφέρει μεταπτυχιακά προγράμματα με συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο.

Σήμερα, η σχολή του Μπαουχάους είναι σύμβολο του μοντερνισμού, με μεγάλη επίδραση στην εξέλιξη του λειτουργισμού (φονξιοναλισμός). Η σημαντικότερη συμβολή του βρίσκεται στον τομέα του σχεδιασμού βιομηχανικών προϊόντων και ειδικότερα επίπλων. Πολλά χαρακτηριστικά προϊόντα Μπαουχάους κυκλοφορούν απαράλλακτα ως σήμερα, όπως, οι ταπετσαρίες, τα υφάσματα, τα φωτιστικά και οι διάσημες μεταλλικές πολυθρόνες.

Μερικοί από τους, πλέον, σημαντικούς καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες που δίδαξαν στη σχολή Bauhaus είναι:

Βιομηχανικοί σχεδιαστές και αρχιτέκτονες

Μις βαν ντερ Ρόε (Mies van der Rohe)

Βάλτερ Γκρόπιους (Walter Gropius)

Μαριάνε Μπραντ (Marianne Brandt)

Μαρσέλ Μπρόιερ (Marcel Breuer)

Κρίστιαν Ντελ (Christian Dell)

Ludwig Hilberseimer

Ιωάννης Δεσποτόπουλος (Jan Despo)

Ζωγράφοι και γλύπτες

Γιόζεφ Άλμπερς

Γιοχάνες Ίττεν

Βασίλι Καντίνσκυ (Wassily Kandinsky)

Πάουλ Κλέε (Paul Klee)

Γκέρχαρντ Μαρκς

Λάσλο Μόχολι-Νάγκι

Λάιονελ Φάινινγκερ

➤  Bauhaus on line - Κατεβάστε ελεύθερα 9 βιβλία για το Bauhaus (Gropius, Klee, Kandinsky, Moholy-Nagy κ.λπ.)
➤  Η επιρροή του Bauhaus στη σύγχρονη μόδα