Εθνο-εόρτιες σκέψεις

ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ

Οι περιπτώσεις Καρδίτσας, Φαρσάλων και... Γλυφάδας

Εισαγωγικό Σημείωμα

Είναι κοινή πλέον η διαπίστωση ότι η χώρα μας διανύει τροχιά παρακμής. Τα φώτα σβήνουν ένα ένα και το σκοτάδι απλώνεται. Λείπουν πλέον οι φωτοδότες. Οι ολίγοι αντικαθίστανται από τους ολίγιστους. Οι ασημαντότητες κυριαρχούν, παραφράζοντας τον τίτλο βιβλίου του φιλοσόφου Κορνήλιου Καστοριάδη (μτφ. Κ. Κουρεμένου, Η΄ έκδοση, Αθήνα: Ύψιλον, 2020).

Σε παλαιότερες εποχές, όταν οι ολιγογράμματοι αποτελούσαν τον κανόνα, ανθούσαν οι μορφωμένοι. Σήμερα, η κοινωνική εξίσωση πήρε μια αλλόκοτη μορφή: οι πτυχιούχοι υπεραφθονούν· υπεραφθονούν, ωστόσο, και οι «λειτουργικώς αγράμματοι», ενώ οι μορφωμένοι, τουτέστιν, οι άνθρωποι με ωραία μορφή, δηλαδή, με ήθος, πίστη, σκέψη, όραμα και ανιδιοτέλεια έγιναν είδος υπό εξαφάνιση.

Γι΄ αυτό, αναζητούνται «φωτοδόχες λαμπάδες» σε όλα τα επίπεδα κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Εάν διαφωνείς με τη διαπίστωση, παρακαλώ, μην κάνεις τον κόπο να συνεχίσεις να διαβάζεις το εισαγωγικό αυτό σημείωμα, καθώς και το κείμενο που ακολουθεί. Εάν, ωστόσο, συμφωνείς, οφείλεις να αναλάβεις την ευθύνη της αλλαγής. Άλλωστε, κατά το πατερικόν, «αρκεί εις άνθρωπος ζήλω πεπυρωμένος ολόκληρον διορθώσαι δήμον»!

Το κείμενο που ακολουθεί σχετίζεται με γεγονότα από τον τόπο που έζησα και μεγάλωσα: τα Φάρσαλα και την Καρδίτσα, και έχει εκκλησιαστική διάσταση που επεκτείνεται μέχρι τις παράλιες περιοχές των νοτίων προαστίων της Αθήνας: Γλυφάδα-Βούλα-Βουλιαγμένη. Βεβαίως, το εκκλησιαστικό είναι συνυφασμένο με το κοινωνικό και το εθνικό, γι΄ αυτό αφορά όλους μας ανεξαιρέτως. Ίσως, αποτελεί και την κύρια αιτία της άπνοιας που έχει «σαρώσει» τα πάντα, προκαλώντας γενικευμένη απάθεια, που κατέστη ο φυσιολογικός τρόπος ζωής. Η μετα-Χριστοδουλική Διοικούσα Εκκλησία κατέθεσε τα όπλα εν ώρα μάχης (κορωνοϊός, εθνικές δοκιμασίες, κοινωνική εξαθλίωση και εξαχρείωση) και ανακοινώνει (29-09-20) τη ματαίωση της κανονικής και εκ του νόμου οριζομένης ως υποχρεωτική, συνέλευση της Ιεραρχίας (ΙΣΙ), στην οποία συζητούνται τα μείζονα ζητήματα της Εκκλησίας και του λαού. Η παράνομη αυτή ενέργεια δεν αποτελεί απλή επιβεβαίωση της γενικευμένης παρακμιακής άπνοιας αλλά και βήμα αυτοκατάργησης του κορυφαίου αυτού δημοκρατικού θεσμού, αφού καταργεί στην πράξη το Συνοδικό Σύστημα, όπως τεκμηριώνει ο έγκριτος αρθρογράφος Γεώργιος Παπαθανασόπουλος.

Κλίμα άπνοιας κυριαρχεί και στην ακαδημαϊκή κοινότητα, η οποία βρίσκεται στην αποκορύφωση της «ληθαργο-κρατίας» (γερμανικής πατρότητας όρος) με την Ακαδημία Αθηνών να υφίσταται μόνο ως κτήριο.

Η άπνοια υποδαυλίζεται και ενισχύεται από τη γενικευμένη απάθεια του λαού, που εμφανίζει έντονα συμπτώματα της αθεράπευτης «αγαπο-λαγνείας». Ως παθολογικά «αγαπησιάριδες», αυτοπροβαλόμαστε ειρηνοποιοί, προοδευτικοί και πάνω απ΄ όλα «Ευρωπαίοι». Με τη μόνη διαφορά ότι αδυνατούμε να συνεννοηθούμε με τους ευρωεταίρους, διότι ομιλούμε άλλη «γλώσσα» και όχι την κοινή, τη lingua franca, γνωστή ως «γεωπολιτική». Γεωπολιτική σημαίνει να σκέφτεσαι εθνικά, να προετοιμάζεσαι στρατιωτικά και να ενεργείς με δόρυ την ισχύ ως Προμηθέας και όχι κατευναστικά ως Επιμηθέας. Ας πάρουμε κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις από τη διεθνή εμπειρία.

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ: Από τα τέλη του 19ου αιώνα ισχύει η υποχρεωτική στρατιωτική εκπαίδευση όλων των κοριτσιών και αγοριών Λυκείου. Σωστά διαβάσατε, Λυκείου. Ο θεσμός ξεκίνησε από το «Eaton», το σχολείο της υψηλής κοινωνίας της Βρετανίας, απ΄ όπου αποφοίτησε και ημέτερος μεγαλο-υπουργός με τα σπαστά Ελληνικά του. Στις ημέρες και ώρες της εβδομαδιαίας στρατιωτικής εκπαίδευσης, όλα τα παιδιά φορούν την ειδική στολή του Κλάδου που επέλεξαν (Στρατός, Ναυτικό, Αεροπορία) και εκπαιδεύονται από αξιωματικούς, στην ηγεσία, σε αθλήματα και στη σκοποβολή. Αυτό, ίσως εξηγεί και τον μεγάλο αριθμό αποφοίτων του Καίμπριτζ και της Οξφόρδης που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή σε όλες τις εκτός συνόρων αποστολές των βρετανικών Ε.Δ.

ΕΛΒΕΤΙΑ: Για αιώνες ισχύει ο θεσμός της πολιτοφυλακής, με την υποχρεωτική μηνιαία στρατιωτική εκπαίδευση, που επαναλαμβάνεται κάθε έτος, για όλους τους άρρενες, μέχρι την ηλικία των σαράντα. Εκτός της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, η χώρα διαθέτει αξιόλογες Ε.Δ., συμπεριλαμβανομένου Πολεμικού Ναυτικού, με ακτίνα δράσης τον Δούναβη, καθώς και αξιόλογη Πολεμική Βιομηχανία.

ΒΕΛΓΙΟ: Η δεκαοκτάχρονη διάδοχος του θρόνου, μετά από τις προβλεπόμενες εξετάσεις, φοιτά στην απαιτητική Στρατιωτική Ακαδημία της χώρας της ως κοινή «θνητή».

ΚΥΠΡΟΣ: Με λιγότερο από 1 εκατομμύριο πληθυσμό, περιορισμένες στρατιωτικές δυνατότητες, με το 37% του εδάφους της υπό κατοχή, με ξένο στρατό και εποίκους στο έδαφός της, δεν ήταν αρκετά να αποτρέψουν τον Τάσσο Παπαδόπουλο να γράψει ιστορία και να αφήσει εθνική παρακαταθήκη: απέρριψε το Σχέδιο Ανάν, παρά τις αφόρητες πιέσεις από το εξωτερικό και την Αθήνα, επέκτεινε στα 12 ν.μ. τα χωρικά ύδατα και, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, έχει οριοθετήσει ΑΟΖ με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο, στη βάση της μέσης γραμμής. Έτσι, έχει αποδώσει θαλάσσια οικόπεδα σε εταιρείες μεγάλων χωρών, βάζοντάς τους στο γεωπολιτικό παιχνίδι που την εξυπηρετεί.

ΕΛΛΑΔΑ: Στον αντίποδα, η χώρα που ομιλεί ακαταλαβίστικη σε τρίτους γλώσσα, με συνέπεια την απίσχνανση του στρατιωτικού της δυναμικού που πηγαίνει σε βάθος χρόνου (εξοπλισμοί, πολεμική βιομηχανία, εικονική θητεία, αυξημένη γραφειοκρατικοποίηση), την ανάπτυξη φοβικού συνδρόμου και διπλωματίας savior vivre. Αποτέλεσμα: de facto αποδοχή του τουρκικού casus belli και των καθημερινών παραβιάσεων και παραβάσεων στον αέρα και τη θάλασσα που μεταφράζεται σε αυτοπεριορισμούς, όπως 6 ν.μ. χωρικά ύδατα, συμφωνία ΑΟΖ με Αίγυπτο μόλις φέτος και μάλιστα με μειωμένη επήρεια Κρήτης και Καρπάθου, άρνηση συνυπογραφής ΑΟΖ με την Κύπρο όταν η Λευκωσία συνυπέγραφε με το Κάιρο και θα έλυνε οριστικά το ζήτημα του Καστελλόριζου, όπως αποκάλυψε ο αρμόδιος Κύπριος υπουργός.

Η αναστροφή αυτής της καθοδικής πορείας είναι χρονοβόρα, διότι πρόκειται για αλλαγή της νοοτροπίας που έχει διαποτίσει ολόκληρο το κοινωνικό σώμα. Προϋπόθεση για την αναστροφή είναι η αλλαγή του εξωελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και ηγεσίες –σε όλα τα επίπεδα- με όραμα και αποφασιστικότητα, ώστε να ξεριζωθεί η γενικευμένη απάθεια.

Το κείμενο που ακολουθεί περιγράφει τη βιούμενη πραγματικότητα στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, αλλά όχι μόνο, προτείνει και προτρέπει την ενεργοποίηση ευρύτερου, και μάλιστα εθνικού δημόσιου διαλόγου.

Καλοδεχούμενες οι ενστάσεις, κριτικές και αντιπροτάσεις.

Το Τοπικό ως Εθνικό Ζήτημα

Τα ευχολόγια έχουν καταστεί μέρος της καθημερινότητάς μας και τα φληναφήματα το κύριο γνώρισμα του συλλογικού χαρακτήρα μας. Όσο τα οικονομικά, τα πανδημιολογικά και τα ελληνοτουρκικά χειροτερεύουν τόσο τα ευχολόγια πληθαίνουν και, ταυτόχρονα, η αγωνία για το μέλλον της χώρας και της ιδιαίτερης πατρίδας μας κορυφώνεται. Ένα είναι σίγουρο. Τα αίτια της γενικευμένης υποχώρησης δεν είναι οικονομικά, γι΄ αυτό για την ανάταξη απαιτούνται άνθρωποι σε εθνικό και τοπικό επίπεδο «κεφαλαιογράμματοι»: Επίσκοποι κι όχι επίσκοποι, Δεσπότες κι όχι δεσπότες, Θεολόγοι κι όχι θεολογούντες, Παιδαγωγοί κι όχι εκπαιδευτικοί, Πολιτικοί κι όχι πολιτευτές, Οραματιστές κι όχι διαχειριστές.

Υψηλός ο δείκτης της ιεράρχησης, θα αναρωτηθείτε, γι΄ αυτό και ανέφικτος στην υλοποίηση. Η σκέψη αυτή ακυρώνεται από την παράδοση της ιδιαίτερης πατρίδας μου: πνευματικότητα και εθνικό φρόνιμα με αίσθηση ακατάβλητης αγωνιστικότητας. Αδιάψευστος μάρτυρας αυτής της παράδοσης είναι η πληθώρα των Μοναστηριών που βρίσκονται διάσπαρτα απ΄ άκρου εις άκρον στον νομό μας. Τα Μοναστήρια που αποτελούν τους πνεύμονες της Εκκλησίας και του Γένους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του παρελθόντος είναι η Αγία Παρασκευή Βραγγιανών, όπου στεγαζόταν η μεγάλη του Γένους Σχολή, το ξακουστό λαϊκό Πανεπιστήμιο των Αγράφων, καθώς και Μοναστήρια όπως η Πελεκητή με πλούσια και σπάνια βιβλιοθήκη. Μοναστήρια που αποτελούσαν ορμητήρια και κρησφύγετα κλεφταρματωλών.

Η σημερινή υστέρηση είναι πασιφανής. Μείναμε στα «μικρά» και στους «μικρούς», στους ισχνόφωνους και ανοραμάτιστους. Η κατιούσα δεν φαίνεται να έχει τελειωμό. Καιρός να εμποτιστούμε με τα νάματα της τοπικής παράδοσής μας και το πνεύμα αγωνιστικότητας που τη χαρακτηρίζει και να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Και επειδή η παράδοση αυτή έχει εν πολλοίς χρώμα εκκλησιαστικό, θα εστιάσω την επιχειρηματολογία μου στα πρόσωπα που ηγήθηκαν της τοπικής Εκκλησίας –της Ι. Μ. Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων-, από τον Πόλεμο και δώθε.

Η «κατάρα»

Ιεζεκιήλ: Μια σημαντική μορφή με άδοξο τέλος. Λέγεται πως άφησε πίσω του «κατάρα», γι΄ αυτό δεν στεριώνει κανένας διάδοχός του.

Κύριλλος Α΄: Έφυγε εν νυκτί.

Κωνσταντίνος: Απρόβλεπτος, ευέξαπτος που ξεσπούσε τόσο στους ιερείς όσο και στους πιστούς, χωρίς θεολογική παιδεία, δεσπότης που δεν «έδεσε» με τον τόπο και, όταν καρατομήθηκε, άρχισε αντάρτικο χωρίς να συγκινήσει τους Καρδιτσιώτες και τους Φαρσαλινούς, διότι ο αγώνας του ήταν προσωπικός, ήτοι η εμμονή του για επάνοδο στον θρόνο.

Κλεόπας: Δεν μπολιάστηκε με τον τόπο, γι΄ αυτό περνούσε τον χρόνο του στον Βαρνάβα-Αττικής, στο ιδιωτικό καταφύγιό του που κτίστηκε με τις «οικονομίες» του. Στη Μητρόπολη που διακόνησε δεν άφησε απολύτως τίποτε που να θυμίζει το πέρασμά του ούτε καν τον τάφο του στον προαύλιο χώρο του μητροπολιτικού ναού της Καρδίτσας, όπου κατά παράδοση ενταφιάζονται οι ιεράρχες. Όλες οι ενέργειές του είχαν εξαντληθεί στον Βαρνάβα, σε μια παραδείσια έκταση 160 στρεμμάτων. Η έκταση αυτή, μετά την κοίμησή του, παραχωρήθηκε στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, η οποία δημιούργησε υποδομές για παιδιά με υστέρηση ή σύνδρομο Down με τη χορηγία του νυν πολιτικού διοικητή Αγίου Όρους, εφοπλιστή Αθανασίου Μαρτίνου. Τα εγκαίνια αυτού του συγκροτήματος έγιναν το καλοκαίρι του 2019 με την παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, υπουργών, του Αρχιεπισκόπου και πολλών μητροπολιτών, με διθυραμβικές αναφορές στον κυρό Κλεόπα.

Θεόκλητος: Υπήρξε θύμα πολιτικών και εκκλησιαστικών σκοπιμοτήτων. Παρά τις αδυναμίες του, πρόλαβε και άφησε το στίγμα του που ήταν η αναγέννηση των ιστορικών Μονών. Ο σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας ήταν διττός: εκκλησιαστικός και αναπτυξιακός. Δηλαδή, όπως έλεγε, η αναγέννηση των Μονών θα συνοδευτεί και με την οικονομική ανακούφιση των περιοχών από τη ροή των προσκυνητών καθόλη τη διάρκεια του έτους. Υπήρξε ιεράρχης που τιμούσε τους τοπικούς εθνεγέρτες, όπως ο Πλαστήρας. Σε μια συνάντησή μας, με παρακάλεσε να εισηγηθώ ομιλητές για ένα πανελλαδικό συνέδριο με θέμα τον Πλαστήρα. Λόγω της θεσσαλικής καταγωγής του, είχε συναίσθηση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων.

Κύριλλος Β΄: Ο «Κυριλλάκος» για μας τους οικείους του, ο αδιαμφισβήτητος Καρδιτσιώτης, αν και πελοποννήσιος στην καταγωγή. Παρέμεινε μέχρι τέλους απλός παπάς, πράος και οικείος, γνώριζε τους πάντες, κυκλοφορούσε ως απλός πολίτης, συνδιαλεγόταν στον δρόμο, συμμετείχε στην καθημερινότητα των συντοπιτών του.

Τιμόθεος: Η εκλογή του συνοδεύτηκε με «σύννεφα» που, έκτοτε, συνεχώς πυκνώνουν, καθότι: Πρώτον, δεν εισακούστηκαν οι εισηγήσεις των Καρδιτσιωτών προς τον Αρχιεπίσκοπο για εκλογή Μητροπολίτη που θα «δένει» με τον τόπο και με εμπειρία πνευματικού, ώστε να συνεχιστεί η περίοδος καταλλαγής που έφερε ο Κυριλλάκος. Απεναντίας, η επιλογή του προσωποποιεί όλα τα αντίθετα από τα προσδοκούμενα χαρακτηριστικά. Το κυριότερο εξ αυτών είναι ότι αναρριχήθηκε απότομα και σε ασυνήθιστα νεαρή ηλικία στον μητροπολιτικό θρόνο, που δεν φαίνεται να δικαιολογείται από εκκλησιαστικές περγαμηνές, όπως: ιεραποστολή, συγγραφικό έργο, ρητορεία, ψαλμωδική φωνή, πνευματική ακτινοβολία. Οι βιωματικές του εμπειρίες ως νησιώτη, εκπαιδευμένου λογιστή, γραφειοκράτη των Αθηνών και ιερέα ενορίας στην απρόσωπη μεγαλοαστική πρωτεύουσα της χώρας, και δη των βορείων προαστίων της, δεν ταιριάζουν με το αγραφιώτικο πνεύμα και την ιστορία της Μητρόπολης. Είναι παρατηρημένο ότι άγαμοι κυρίως ιερείς των μεγαλο-αστικών ενοριών, οδηγούνται σε μια εσωστρέφεια και υπό την πίεση της αστικοποίησης αποσύρονται από το κοινωνικό γίγνεσθαι και εγκλωβίζονται αμυντικά εντός των τειχών του ιερού ναού.

Δεύτερον, οι κατοικούντες στην Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ότι η επιλογή του δεν ήταν θεοπρόβλητη αλλά ανταποκρινόταν στις προτεραιότητες του εκκλησιαστικού κατεστημένου των Αθηνών. Το αποκάλυψε, άλλωστε, και ο ίδιος στον χειροτονητήριο λόγο του που είπε πως με την εκλογή του ο Αρχιεπίσκοπος έχει το «σύμψηφό» του. Δηλαδή, του έδωσε εν λευκώ να πράττει κατά το δοκούν και αυτός θα συνυπογράφει, θα ομοφωνεί και δεν θα ορθοφρονεί. Με αυτή τη δημόσια ομολογία του, ουσιαστικά αυτοκαταργήθηκε ως Επίσκοπος από την ώρα της χειροτονίας του. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη πατερική παράδοση, ο Επίσκοπος είναι εις τύπον και τόπον Χριστού, είναι με συνείδηση και ευθύνη προσωπική για το καθολικό πλήρωμα της Εκκλησίας. Ειδάλλως, εκπίπτει σε δεσπότη.

Τρίτον, με την ως άνω ομολογία, καθώς και με τα βιώματα που τον ακολουθούν, τον έφεραν από την αρχή «απέναντι» και όχι «μέσα» στο πλήρωμα που έτυχε να διακονεί. Γι΄ αυτό παραμένει σφιχτός, απόμακρος ως ξένος, αγέλαστος και οξύθυμος.

Μέρα με τη μέρα αποδεικνύεται ότι η αλυσίδα της ιεζεκιήλειας κατάρας δεν έχει σπάσει.

Το άκαρπο μπόλιασμα

Είναι εμφανές ότι η εκλογή Τιμόθεου ήλθε την πιο ακατάλληλη περίοδο για τον τόπο μας, μετά την ηρεμία και γαλήνη που είχε φέρει ο Κυριλλάκος. Και τούτο, διότι με την επιλογή του επιχειρήθηκε άνωθεν μπόλιασμα στον κορμό της μητροπολιτικής μας περιφέρειας. Και όπως συμβαίνει πάντοτε στη ζωή, αυτού του είδους το μπόλιασμα, δεν ευδοκιμεί. Παρότι πολλοί επιχείρησαν να τον προσεγγίσουν και να βοηθήσουν το έργο του, προτίμησε την απομόνωση. Φαίνεται πως η επτανήσια καταγωγή του και η διακονία του σε ναό της «υψηλής» κοινωνίας των Αθηνών, τον απομακρύνουν συνεχώς και περισσότερο από την ανθρωπογεωγραφία της Μητρόπολης. Μικρό δείγμα, αποτελεί η καθιέρωση ταχύρρυθμων μαθημάτων των ιερέων της Μητρόπολης στη γραμματική και συντακτικό της Ελληνικής, πιθανώς για να μπορεί να επικοινωνεί μαζί τους! ΄Αραγε, οι απόστολοι, ο τοπικός μας άγιος Σεραφείμ, ο Παϊσιος και αναρίθμητοι άλλοι αγίασαν διότι πέρασαν επιτυχώς ταχύρρυθμα μαθήματα γλώσσας;

Όλα αυτά που προαναφέρθηκαν και πολλά άλλα, δίνουν την αίσθηση ότι το πλοίο πάει στραβά λόγω χειρισμών. Θα περιοριστώ σε πέντε περιστατικά, εκ των οποίων τα τρία είναι δικές μου βιωματικές εμπειρίες.

Η δεσποτική απόκλιση

Το καλοκαίρι του 2018, βρεθήκαμε οικογενειακώς σε Μοναστήρι της ιδιαίτερης πατρίδας μου, που έφερε στη μνήμη μου όμορφες παιδικές στιγμές, λόγω των προσκυνηματικών επισκέψεων της οικογένειάς μου. Αφορμή της επίσκεψης ήταν η βάφτιση των δίδυμων παιδιών ενός συγγενούς Ελληνοαμερικανού και ευεργέτη της Μονής. Η στενότητα του ναού και η παιδική περιέργεια οδήγησε 4-5 παιδάκια μπροστά από την Ωραία Πύλη, για να έχουν αμεσότητα στο Μυστήριο που τελούσε ο δεσπότης με τους δύο ράθυμους διάκους. Ξαφνικά, ο δεσπότης εξοργίζεται με τα παιδάκια, χειρονομεί και φωνάζει. Λόγω της ιδιαιτερότητας των βαπτιζομένων θα περίμενε κανείς αντί της ανεξήγητης οργής να εξηγεί βήμα βήμα τον συμβολισμό της ιεροπραξίας, για να επωφεληθούν οι μικροί και να μη σκανδαλίζονται οι μεγάλοι.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, πάλι οικογενειακώς, βρεθήκαμε στην Ιερά Μονή Παναγίας “Σπηλιάς” των Αγράφων, με πολλά και εδώ βιώματα και παιδικές μνήμες, λόγω καταγωγής της μητέρας μου από το γειτονικό χωριό και της πολύχρονης διακονίας ως ηγουμένου της συγγενικού μου προσώπου, τα οστά του οποίου φυλάσσονται στον εξωτερικό χώρο του Ιερού της Μονής. Με την είσοδό μας στον προαύλιο χώρο της, εμφανίζεται ένας γενειοφόρος νεαρός λαϊκός και με διατακτικό ύφος που φόβισε τις οκτάχρονες κορούλες μου, μας υποδεικνύει τρόπους συμπεριφοράς. Ο ίδιος νεαρός επιτιμούσε έντονα μαντηλοφορούσα κυρία εντός του ναού για λόγους που δεν μπόρεσα να αντιληφθώ. Σε κατοπινό χρόνο πληροφορήθηκα ότι στο στόχαστρο στενών συνεργατών του δεσπότη έχουν μπει οι μανδηλοφορούσες γυναίκες, διότι εκλαμβάνονται ως παλαιοημερολογίτισσες.

Η τρίτη περίπτωση είναι πρόσφατη, το φετινό καλοκαίρι, και εκτυλίχθηκε στον εορτάζοντα ναό του χωριού μου. Από Ωραίας Πύλης, ο δεσπότης «κατακεραυνώνει» τον μοναδικό επίτροπο του ναού που διακινούσε αθορύβως τον καθιερωμένο σε κάθε λειτουργική σύναξη δίσκο, και με διατακτικό ύφος διατάζει να τον «αφήσει κάτω», διότι η ώρα ήταν ακατάλληλη! Την ίδια, ωστόσο, αυστηρότητα δεν επέδεξε στον γενειοφόρο οδηγό του, ο οποίος ασταμάτητα αποθανάτιζε με το “smartphone” την κάθε κίνηση του δεσπότη, ανεξαρτήτως από την ιερότητα της στιγμής. Στο τέλος, εν πλήρει δεσποτική πομπή, εκφώνησε τον άνευ ουσίας λόγο του, χωρίς καμία αναφορά στις πολυποίκιλες δοκιμασίες του λαού λόγω κορωνοϊού, οικονομικής δυσπραγίας, αδιεξόδων· ένας λόγος χωρίς κάποιο όραμα για την τοπική Εκκλησία και το έθνος.

Η τέταρτη περίπτωση προέρχεται από έγγραφη καταγγελία πρώην ιερομονάχου της Μητροπόλεως και νυν της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Κρημνών Ζακύνθου, του θεολόγου και νομικού π. Ειρηναίου, η οποία δημοσιεύτηκε στο Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων Romfea.gr (21-09-2018). Η καταγγελία περιγράφει τη μεθόδευση βίαιης αποπομπής, με φωνές και απειλές, της γυναικείας Μοναστικής Αδελφότητας στην ιστορική Μονή της «Κόκκινης Εκκλησιάς». Παραπλήσια μεταχείριση είχε και η ανδρική μοναστική Αδελφότητα που διακονούσε, επί δεκαπενταετίαν, την Ιερά Μονή Πέτρας, η οποία είχε αναστήσει τη Μονή από τα ερείπια και είχε εξασφαλίσει την έκδοση από τη Ναοδομία της αδείας αναστήλωσής της, για έργα ύψους 4 εκ. ευρώ.

Η πέμπτη περίπτωση αφορά στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Τιμόθεου στην παράτυπη και, πιθανώς, παράνομη εκλογή του «τσάρου» των οικονομικών της Εκκλησίας, κατά τον χαρακτηρισμό του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, του από Σαλώνων εις Γλυφάδας κ. Αντωνίου, στις 20 Μαρτίου 2019. Η υποψηφιότητα Αντωνίου είχε εγείρει σοβαρότατες ενστάσεις και από μέλη της Ιεραρχίας, με κυριότερη αυτή του Μεσσηνίας Χρυσοστόμου, αλλά και από τους τοπικούς άρχοντες και τον πιστό λαό της Μητρόπολης Γλυφάδας, οι οποίοι είχαν ταχθεί υπέρ του πρωτοσυγγέλου της, αρχιμανδρίτη Αλεξίου. Και ενώ η ψηφοφορία είχε περατωθεί και ανακοινωθεί στα ΜΜΕ το αποτέλεσμα που αναδείκνυε Μητροπολίτη τον πρωτοσύγγελο Αλέξιο, με ψήφους 38 έναντι 37, ο δεσπότης Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος, που κατά πάγια τακτική τηρεί άκρα σιωπή στις συνεδρίες της Ιεραρχίας, εγείρει ένσταση στην εκλογή ως προς την ορθότητα καταμέτρησης των ψήφων. Ακολουθούν διαβουλεύσεις «ορθροπραξίας» και η νέα καταμέτρηση αναδεικνύει ισοψηφία, που συνεπάγεται την εκλογή του συμπατριώτη και ομοτέχνου του στα λογιστικά/οικονομικά Αντωνίου, ο οποίος είχε το προβάδισμα ως τιτουλάριος επίσκοπος.

Ο «μαμωνάς»

Η εν λόγω εκλογή, στην οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο ο Τιμόθεος, εγείρει θύελλα αντιδράσεων στην Ιεραρχία, καθώς και στους πιστούς της Μητρόπολης Γλυφάδας ως μη σύννομης, με τον δήμαρχο Βάρης, Βούλας, Βουλιαγμένης, Γρηγόρη Κωνσταντέλλο, να προσφεύγει στο ΣτΕ για την ακύρωσή της, καταγγέλλοντας ότι η επιβολή Αντώνιου στη συγκεκριμένη Μητρόπολη αποσκοπεί σε... ιερές Business με τα εκκλησιαστικά ακίνητα της Βουλιαγμένης. Ο Αντώνιος, ως διαχειριστής της εκκλησιαστικής περιουσίας (Γενικός Διευθυντής της ΕΚΥΟ) από το 2011, ήταν εκείνος που επιχείρησε να μετατρέψει μεγάλη έκταση της παραλιακής Βουλιαγμένης (τα Λιμανάκια) σε αλυσίδα παραλιακών αναψυκτηρίων-μπαρ, σύμφωνα με ισχυρισμούς του οικείου δημάρχου. Ο εν λόγω δήμαρχος επανήλθε στις αρχές του καλοκαιριού με εντονότερες καταγγελίες, με αφορμή τη διεκδίκηση από την Εκκλησία 46 στρεμμάτων, όπου φιλοξενείται και το Ασκληπιείο Νοσοκομείο Βούλας, «σε μια προσπάθεια τσιμεντοποίησης των αδόμητων χώρων πρασίνου της Βουλιαγμένης, επιδιδόμενη σε βιομηχανία αγοραπωλησίας ακινήτων (real estate)». Άλλωστε, ο Αντώνιος, ως Γενικός Διευθυντής της ΕΚΥΟ, είχε ομολογήσει ότι είχε συμφωνήσει με Άραβες και Ρώσους επενδυτές για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας στη Βουλιαγμένη, μια εξέλιξη που θα αλλοίωνε βάναυσα τη φυσιογνωμία της περιοχής, σύμφωνα με τους επιχώριους δημοτικούς άρχοντες.

Οι εκτενείς αναφορές μου στο τριπρόσωπο Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου Β΄-Τιμοθέου-Αντωνίου, αποσκοπούν να αναδείξουν τρεις παθογένειες. Πρώτον, την οικονομοκεντρική και όχι εθνοκεντρική ή και πνευματική κατεύθυνση της παρούσας Διοικούσας Εκκλησίας. Ο λώρος που συνδέει τους τρεις είναι εμφανής: η οικονομική προτεραιότητα στην ιεράρχηση των επιλογών. Η θεσμική ενασχόληση του Ιερωνύμου Β΄ με τα οικονομικά ως επισκόπου Θηβών και αρχιεπισκόπου, είναι γνωστή. Αποκορύφωση υπήρξε η επίσκεψή του, το 2011, στην πλέον φιλότουρκη χώρα του μουσουλμανικού κόσμου, το Κατάρ, προς αναζήτηση επενδυτών για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Στην εξαιρετικά πενιχρή συγγραφική εργογραφία του, που δεν αριθμεί ούτε τα δάχτυλα του ενός χεριού, ξεχωρίζει το βιβλίο, Εκκλησιαστική Περιουσία και Μισθοδοσία του Κλήρου.

Δεύτερον, η παθογένεια ηγεσίας που, εν πολλοίς, εξηγεί τη γενικευμένη υποχώρηση του δημόσιου βίου. Ειδικότερα, η αρχιεροσύνη Ιερωνύμου Β΄ χαρακτηρίζεται από: ισχνή εκκλησιαστική παρουσία και βουβή «εθνική» φωνή –σε σύγκριση με τον προκάτοχό του-, λανθασμένες επιλογές σε όλα τα μείζονα εκκλησιαστικιά ζητήματα (Πανορθόδοξη Σύνοδος στο Κολυμπάρι-Χανίων , Ουκρανικό, σχέσεις Εκκλησίας-Κράτους), καθώς και την αναίρεση βασικών θέσεών του (όπως η εκλογή Μητροπολιτών) που αποτελούσαν το βαρύ οπλοστάσιο της οξύτατης και αδιάλειπτης αντιπολιτευτικής πολιτικής εναντίον του προκατόχου του. Παρόλα αυτά, αυτοβραβεύτηκε με την ανώτατη τιμητική διάκριση της Εκκλησίας της Ελλάδος, του Μεταλλίου του Αποστόλου των Εθνών Παύλου (07-02-2018).

Προσφάτως (18-10-2020), ξανα-«αυτοβραβεύτηκε» με τον τίτλο του επίτιμου Δημότη Λαμιέων, καίτοι δεν έχει σχέση με την πόλη ούτε προσέφερε κάποια υπηρεσία στους κατοίκους της. Σχετίζεται, ωστόσο με τη συγκεκριμένη πόλη, με δύο τρόπους: Πρώτον, Μητροπολίτης τον τελευταίο χρόνο είναι ο επί σειρά ετών στενότερος συνεργάτης του στην Αρχιεπισκοπή, ο οποίος μεθόδευσε την «αυτοβράβευση». Δεύτερον, και το σημαντικότερο, η Λαμία είναι η εκλογική περιφέρεια του υπουργού Οικονομίας, ο οποίος ήταν παρόν, γι΄ αυτό αφιέρωσε σημαντικό μέρος της ομιλίας του στο θέμα που διακρίνεται, στα οικονομικά της Εκκλησίας, που σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν προτεραιότητα του πολίτη, και δώρισε στον Δήμαρχο της πόλης το μόνο πόνημα του ως Αρχιεπισκόπου, τιτλοφορούμενο «Συνοπτική θεώρηση της εκκλησιαστικής περιουσίας». Ειρήσθω εν παρόδω, ότι για την «αυτοβράβευσή» του μετέβη, εν μέσω έξαρσης κορωνοϊού, στη Λαμία, ενώ ακύρωσε την ετήσια συνέλευση της ΙΔΙΣ, που έχει ευρύτερο του εκκλησιαστικού ενδιαφέρον, με πρόσχημα τον κορωνοϊό!

Τρίτον, η ενασχόληση του ανώτατου κλήρου με τα οικονομικά που δεν συνάδει με το ήθος και την παράδοση της Εκκλησίας, αφού ο Χριστός δεν έπιασε ποτέ χρήματα στα χέρια του και αποστρεφόταν τους ανθρώπους του πλούτου (Ματθ. 6,24, Λουκ. 16,13, Α΄ Τιμ. 6,10). Βεβαίως, πολλά ιερά προσκυνήματα, όπως της Ι.Μ. Σπηλιάς Αγράφων, είναι αξιόλογες πηγές οικονομικών εσόδων και η διαχείρισή τους επιβάλλεται να είναι σύμφωνη με την εκκλησιαστική παράδοση, όπερ μεθερμηνευόμενο σημαίνει από επιτροπή τοπικών θεσμικών παραγόντων, όπως, λόγου χάρη, ο δήμαρχος και εκλεγμένα στελέχη πολιτιστικών συλλόγων. Άλλωστε, αυτοί οι τοπικοί φορείς νοιάζονται λόγω βιωμάτων για τον τόπον τους περισσότερο παντός άλλου, όπως καταδείχθηκε με την πρωτοβουλία του επιχώριου δημάρχου και της προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αργιθεατικών Συλλόγων για την ταχεία αποκατάσταση του κυρίως ναού της Ι.Μ. Σπηλιάς που παραμένει κλειστός λόγω εκτεταμένων ζημιών από πρόσφατο σεισμό· μια πρωτοβουλία με αποδέκτες τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας και την υπουργό Πολιτισμού, χωρίς εκκλησιαστική συμμετοχή.

Συμπεράσματα και διδαχές

Η δημοσιοποίηση των ως άνω περιστατικών δεν αποτελούν δημόσιο κατηγορητήριο. Εξάλλου, «…εγώ είμαι τέκνον γνήσιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκπροσωπουμένης υπό των Επισκόπων Της», όπως έγραψε ο Παπαδιαμάντης. Και ως γνήσιον τέκνον, με ριζωμένη λευιτική καταγωγή, γαλουχήθηκα από μικρός με τις βασικές αλήθειες της Πίστεώς μας, όπως: Ο Κύριός μας έβγαλε την ιερά αγανάκτησή του όχι εναντίον των μαθητών του –των ιερέων και μοναχών εν προκειμένω- ούτε καν εναντίον εκείνων που τον πρόδωσαν και τον αμφισβήτησαν, αλλά εναντίον της υποκριτικής ελίτ, τουτέστιν των δυνατών και ισχυρών της εποχής. Τα τοπικά παραδείγματα βρίθουν μιμητών Του με κορυφαίο τον άγιο του νομού μας, τον Σεραφείμ, που τα ΄βαλε με τον κατακτητή και αγίασε.

Δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι το ισχύον σύστημα εκλογής μητροπολιτών –που ταλανίζει για δεκαετίες τη Μητρόπολή μας-, όχι μόνο δεν είναι θεοπρόβλητο αλλά όζει. Ο Αρχιεπίσκοπος, ως Μητροπολίτης Θηβών, στην από 7ης Ιανουαρίου 2000 επιστολή του προς τον μακαριστό Χριστόδουλο είχε προτείνει μέτρα για να απαλλαγεί η Ιεραρχία «από καταστρεπτικά σχήματα και νοσηράς νοοτροπίας του παρελθόντος». Ωστόσο, ως Αρχιεπίσκοπος όχι μόνο δεν τα υλοποιεί αλλά η νοσηρότητα του παρελθόντος κατέστη καρκίνωμα επί ημερών του, σε βαθμό που ο ίδιος από κατήγορος του Χριστοδούλου να υπερβαίνει εαυτόν και να υποδεικνύει δημοσίως τους υποψηφίους της προτιμήσεώς του (Οκτώβριος 2017). Σήμερα, που το τελευταίο φύλλο συκής καταρρίφθηκε, οι παρασκηνιακές διεργασίες έχουν πάρει τέτοια έκταση που αναδεικνύουν πίσω από κλειστές πόρτες δεσπότες και, παράλληλα, έχει αναπτυχθεί μια πρωτόγνωρη βιομηχανία μαζικής παραγωγής τιτουλάριων Επισκόπων, δηλαδή άνευ ποιμνίου.

Εκ των προαναφερομένων καθίσταται ολοφάνερο ότι η επιβολή Μητροπολιτών είναι πλέον απονομιμοποιημένη ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Ένας εκ των πλέον έγκριτων θεολόγων, ο καθηγητής Βλ. Φειδάς (Εκκλησιαστική Ιστορία, τομ. Α’, σ. 192-193) αναφέρει ότι, σύμφωνα με την Αποστολική παράδοση της Εκκλησίας, οι Επίσκοποι επιλέγονται από τον κλήρο και τον λαό της τοπικής εκκλησίας. Δεν είναι τυχαίο ότι στην 7η Οικουμενική Σύνοδο, από τους 480 επισήμως συμμετέχοντες με δικαίωμα ψήφου, το 1/3 ήταν λαϊκοί. Η Εκκλησία της Κύπρου τηρεί τα αποστολικά θέσμια στη διαδικασία εκλογής Μητροπολιτών που αποτελείται από δύο στάδια: Πρώτον, την κατάρτιση του Τριπροσώπου –οι τρεις πρώτοι σε ψήφους υποψήφιοι- με καθολική μυστική ψηφοφορία από τον λαό και, δεύτερον, την εκλογή του Μητροπολίτη από την Ιερά Σύνοδο με μυστική ψηφοφορία· σε περίπτωση ισοψηφίας διενεργείται κλήρωση. Άλλωστε, η διά κλήρου εκλογή των Επισκόπων είναι πράξη αποστολική (Πράξ. α΄, 26).

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η διά βίου αρχιεροσύνη, η διάτρητη διαδικασία εκλογής Μητροπολιτών χωρίς λαϊκή νομιμοποίηση που αντιστρατεύεται την έννοια της «εκκλησίας» (εκκλησία=κλήρος+λαός), το «σφιχταγκάλιασμα» με το κράτος, το οικονομικό πνεύμα που επισκιάζει το πνευματικό, συνυπολογιζόμενα αδυνατίζουν το εκκλησιαστικό ήθος και επωάζουν τους δεσπότες. Άραγε, υπάρχει εναλλακτική; Σταχυολογώ εμπειρίες που παρακάμπτουν τον δεσποτισμό και οδηγούν στον εκκλησιαστικό «εκδημοκρατισμό»: η Αποστολική και η κυπριακή παράδοση της λαϊκής συμμετοχικότητας, το πρότυπο της ενιαύσιας θητείας Πρωτεπιστάτου στο Άγιον Όρος και, από τον προτεσταντικό χώρο, η σουηδική εμπειρία του εκκλησιαστικού συνηγόρου του πολίτη (ombudsman). Ο θεσμός του Συνηγόρου του Πολίτη πρωτοθεσμοθετήθηκε στη Σουηδία στις αρχές του 19ου αι., αρχικά για θέματα που σχετίζονται με τη δημόσια διοίκηση και ακολούθησαν άλλοι δύο για θέματα ενόπλων δυνάμεων και Εκκλησίας, αντίστοιχα. Ο Συνήγορος του Πολίτη για ζητήματα που αφορούν την κρατική Εκκλησία της χώρας είναι δικαστικός με δικαιοδοσία επιβολής και κυρώσεων.

Η εκτενής αναφορά γεγονότων αναδεικνύει μια πραγματικότητα: η ιστορική Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων παραμένει κατ΄ ουσίαν κενή από Επίσκοπο. Το ποιμαντικό, θεολογικό, φιλανθρωπικό, εθνοπατριωτικό έργο ιδιαίτερα ενόψει των εορτασμών 200 χρόνων από την Απελευθέρωση είναι αόρατο, και η μέριμνα για τους νέους μας παραμένει το μεγάλο ζητούμενο.

Η αναφορά μου στους νέους, μας οδηγεί στο τρίτο κατά σειρά συμπέρασμα που αποτελεί μια Ορθόδοξη αλήθεια· την ιερότητα των παιδιών, καθότι αποτελούν σύμβολον Ορθοδόξου Πίστεως. Ο άγιος Χρυσόστομος παρομοιάζει τα παιδιά με χρυσά αγάλματα που στολίζουν το σπίτι («Νόμισον αγάλματα χρυσά έχειν επί της οικίας τους παίδας»). Ο μέγας Ντοστογιέφσκι αποδίδει στα παιδιά την εικόνα του χαμένου παραδείσου («Τρία πράγματα μας θυμίζουν τον χαμένο παράδεισο: το άρωμα των λουλουδιών, το κελάιδισμα των πουλιών και το γέλιο των παιδιών»). Ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές και κήρυκες της Ορθοδοξίας στον 20ο αιώνα, ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν, έγραψε: «Όταν κάποιος βρει τον Θεό, όταν ανάψει η εσωτερική φλόγα της πίστης, τότε η χαμένη γιορτή της παιδικής ηλικίας, η γνήσια χαρά και η πραγματική ελευθερία στη ζωή, επιστρέφουν». Γι΄ αυτό το πράγμα, αναλογίζομε, μιλούσε ο Χριστός όταν έλεγε, «γένησθε ως τα παιδία» (Ματθ.18,3) και «ος εάν μη δέξηται την βασιλείαν του Θεού ως παιδίον, ου μη εισέλθη εις αυτήν» (Μάρκ. 10,15). Γι΄ αυτό και ένας από τους κυριότερους ύμνους των Χριστουγέννων, γραμμένος από τον Ρωμανό των Μελωδό, καταλήγει: «Δι΄ ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θεός».

Δηλαδή, όταν ο Θεός κατέρχεται στη γη, έρχεται «ως παιδίον». Και τούτο διότι, όπως επισημαίνει σε ένα από τα κείμενά του αυτή η μεγάλη μορφή της ρωσικής διασποράς, ο π. Σμέμαν, «το παιδί δε διαθέτει ούτε κύρος ούτε εξουσία· όμως αυτή η έλλειψη, η τρωτότητά του, το αναδεικνύει σε βασιλιά χωρίς να μας εκφοβίζει, χωρίς να επιδεικνύει το κύρος και τη δύναμή του όπως οι ενήλικες που κυβερνούν με τη δύναμη και την εξουσία, με το φόβο και την κυριαρχία. Δύο χιλιάδες χρόνια και κάτι πέρασαν και οι δύο αυτές εξουσίες παραμένουν αντιμέτωπες: η εξουσία της γυμνής δύναμης, του δεσπότη και κυρίαρχου, και η ακτινοβόλα εξουσία του Παιδιού της Βηθλεέμ».

Το ηθικό δίδαγμα από τα λόγια του π. Σμέμαν είναι ότι οι φωνές προς τα παιδιά είναι ράπισμα προς τον Θεό. Στα καθ΄ ημάς, η Ορθοδοξία που γαλουχηθήκαμε ως απλοί πιστοί δεν είναι η «Ορθοδοξία των φωνών» αλλά η Ορθοδοξία που με το παράδειγμά του μας δίδαξε ο μακαριστός Χριστόδουλος, ο οποίος προσκάλεσε τα παιδιά με την προτροπή: «ελάτε όπως είστε». Ο Χριστόδουλος, ως βαθύς γνώστης της κλασικής παιδείας έκανε πράξη την προτροπή του Πλουτάρχου ότι η σωστή ανατροφή των παιδιών δεν γίνεται με τις από άμβωνος κενολογίες αλλά με το παράδειγμα των μεγάλων και ταγών («Παράδειγμα τοις τέκνοις παρέχειν»). Δεν αναφέρω καν την αρχιερατική ιδιότητά του που παραπέμπει σε εξουσία, γιατί ήταν και παραμένει ο Χριστόδουλος, ο απλός και οικείος που συγκινούσε τον λαό –πιστούς και μη: πράος, του χωρατού, συναισθηματικός που εύκολα δάκρυζε, λαϊκός, εκκλησιαστικός –καλλίφωνος και ρήτωρ-, απτόητος πατριώτης, αγέρωχος μέχρι τέλους, πολύγλωσσος, με άρτια θύραθεν και θεολογική κατάρτιση που καθήλωνε με τον λόγο του το εκκλησίασμα, το οποίο συχνά ξεσπούσε σε χειροκρότημα, αναβιώνοντας στιγμές των Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας.

Αναφέρω τον Χριστόδουλο όχι εν είδει μνημοσύνου αλλά για να επικαλεστώ τη ρήση του ιερού Χρυσοστόμου: «Αρκεί εις άνθρωπος ζήλω πεπυρωμένος ολόκληρον διορθώσαι δήμον». Ένας Επίσκοπος, ένας πολιτικός, ένας δημόσιος άνδρας, ακόμα και ένας φωτισμένος πρόεδρος αθλητικού συλλόγου αρκεί για να ανατάξει μια ολόκληρη κοινωνία. Αυτός αναζητείται στον τόπο μας. Αναζητείται Επίσκοπος! Και η ευθύνη πλέον ανήκει στο πλήρωμα της Εκκλησίας για την αναζήτηση Επισκόπου που θα διακονεί, θα εμπνέει, θα παραδειγματίζει, θα θωρακίζει πνευματικά τους νέους, δεν θα φθάνει στα άκρα της υπομονής τα εκκλησιαστικά συμβούλια με εξεζητημένες οικονομικές απαιτήσεις και δεν θα εξουσιάζει έναν λαό που παρέμεινε αδούλωτος καθόλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

Αναζητείται Επίσκοπος, για να ανθίσει επιτέλους ο τόπος μας, διότι τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει δεν είναι οικονομικά και λογιστικά αλλά, κυρίως, πνευματικά. Και όπως μας νουθετεί από τον τάφο του ο αιώνιος Πλάτων, τα πρακτικά ζητήματα της καθημερινότητας δεν θα λυθούν, αν δεν λυθεί πρώτα το πνευματικό, αν δεν υπάρξουν φωτεινές πνευματικές προσωπικότητες. Για να συμπληρώσει ο Ηράκλειτος: «Εις εμοί μύριοι, εάν άριστος η» («Για μένα ένας ισοδυναμεί με δέκα χιλιάδες, αν είναι άριστος»). Ειδάλλως, θα αυξάνονται οι ναυαγισμένοι και θα επιπλέουν οι «δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα», κατά τον ποιητή Κώστα Βάρναλη.

Είθε, η φωνή των αρίστων να ακουστεί ως εγερτήριο κάλεσμα και να τη μετατρέψουμε εμείς οι επιγενόμενοι σε πράξη, για να τιμήσουμε ελληνοπρεπώς την Εθνική μας Εορτή.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ και ΤΙΜΗΜΕΝΑ !

Οκτώβριος 2020