Josef Koudelka

Ο Josef Koudelka (Boskovice, 10 Ιανουαρίου 1938) είναι Τσέχος φωτογράφος.

Το 1961 πήρε το πτυχίο του από το Πολυτεχνείο της Πράγας (CVUT-České Vysoké Učení Technické), κάνοντας την πρώτη του έκθεση φωτογραφίας την ίδια χρονιά. Αργότερα εργάστηκε ως αεροναυτικός μηχανικός στην Πράγα και την Μπρατισλάβα.

Άρχισε να δουλεύει για θεατρικά περιοδικά και με αυτόν τον τρόπο, με ένα παλιό Rolleiflex, άρχισε να φωτογραφίζει τα παρασκήνια του θεάτρου της Πράγας. Το 1967 ο Koudelka αποφάσισε να εγκαταλείψει την καριέρα του ως μηχανικός για να αφιερωθεί πλήρως στη φωτογραφία.

Είναι γνωστή η φωτογραφική μαρτυρία που προσέφερε για το τέλος της άνοιξης της Πράγας: Ο Koudelka επέστρεψε από ένα ταξίδι για φωτογράφηση των τσιγγάνων της Ρουμανίας, μόλις δύο ημέρες πριν από τη σοβιετική εισβολή, τον Αύγουστο του 1968. 

Ξυπνώντας από ένα τηλεφώνημα, έσπευσε στο δρόμο καθώς οι στρατιωτικές δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας μπήκαν στην Πράγα για να καταπνίξουν τον τσεχικό ρεφορμισμό. Τα αρνητικά του Koudelka έφτασαν από την Πράγα μετά από παράνομα κανάλια, στα χέρια του πρακτορείου Magnum Photos, και κατέληξαν να δημοσιεύονται ανώνυμα στο περιοδικό The Sunday Times, μόνο με τα αρχικά PP, αρκτικόλεξο του Prague Photographer ("φωτογράφος της Πράγας"), εξαιτίας του φόβου για αντίποινα εναντίον του και της οικογένειάς του.

Οι εικόνες  αυτών των γεγονότων έγιναν διεθνή σύμβολα. Το 1969, στον "ανώνυμο Τσέχο φωτογράφο" απονεμήθηκε το Robert Capa Gold Medal του Overseas Press Club για τη δημιουργία φωτογραφιών που απαιτούσαν εξαιρετικό θάρρος.

Χάρη στη βοήθεια του Magnum, μπόρεσε να αποκτήσει μια τρίμηνη θεώρηση εργασίας με την οποία πέταξε το 1970 στην Αγγλία, όπου υπέβαλε αίτηση για πολιτικό άσυλο. Το 1971 έγινε μέλος του φωτογραφικού πρακτορείου Magnum Photos και παρέμεινε εκεί για περισσότερο από μια δεκαετία. 

Στη δεκαετία του εβδομήντα και του ογδόντα, ο Koudelka συνέχισε να εκθέτει και να δημοσιεύει σημαντικά έργα όπως το Gypsies (1975, το πρώτο του βιβλίο) και το Exiles (1988, το δεύτερο). Από το 1986 άρχισε να εργάζεται με μια πανοραμική κάμερα και μια επιλογή από τις φωτογραφίες του δημοσιεύθηκε στο βιβλίο Chaos, το 1999. Ο Koudelka έχει δημοσιεύσει πάνω από δώδεκα βιβλία φωτογραφιών του, συμπεριλαμβανομένης της πιο πρόσφατης εργασίας, του αναδρομικού τόμου Koudelka, το 2006

Το 1987 έγινε Γάλλος πολίτης, ενώ μόνο το 1991 κατάφερε να επιστρέψει για πρώτη φορά στην Τσεχοσλοβακία . Το αποτέλεσμα της επιστροφής του στην πατρίδα του ήταν το Black Triangle, ένα έργο στο οποίο κατέγραψε το κατεστραμμένο τοπίο της χώρας του.

Το 1994 κλήθηκε να ακολουθήσει τον σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο, με τον οποίο συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας Το βλέμμα του Οδυσσέα, μένοντας μαζί του, μέχρι το θάνατο της Gian Maria Volonté.

Ο Koudelka κατοικεί στη Γαλλία και την Πράγα και είναι  πατέρας τριών παιδιών.

Η ερήμωση, η εγκατάλειψη, η αναχώρηση, η απόγνωση και η αποξένωση είναι σταθερά θέματα στο έργο του. Τα θέματα του μερικές φορές φαίνεται να βγαίνουν από έναν κόσμο παραμυθιού. Φωτογράφησε τους Τσιγγάνους  της Σλοβακίας και, αργότερα, της Ρουμανίας.  Αυτά τα έργα εκτέθηκαν στην Πράγα το 1967.

Έχει κερδίσει σημαντικά βραβεία όπως ένα Prix Nadar (1978), ένα Grand Prix National de la Photographie (1989), ένα Grand Prix Cartier-Bresson (1991) και το Hasselblad Foundation International Award in Photography (1992). Σημαντικές εκθέσεις έργων του έχουν φιλοξενηθεί στο Museum of Modern Art, στο International Center of Photography στη Νέα Υόρκη, στη Hayward Gallery στο Λονδίνο. στο Stedelijk Museum of Modern Art στο Άμστερνταμ και στο Palais de Tokyo στο Παρίσι.

Έλαβε μεγάλη υποστήριξη από τον διάσημο Γάλλο φωτογράφο Henri Cartier-Bresson, τον φίλο του. Υποστηρίχθηκε επίσης, μεταξύ άλλων, από την  ιστορικό τέχνης Anna Fárová.