Σε μα διεισδυτική, ενδελεχή ανάλυση της τρέχουσας διεθνούς κατάστασης, ο Νόαμ Τσόμσκυ εξετάζει με ποιον τρόπο οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρά την άνοδο της Ευρώπης και της Ασίας, εξακολουθούν να καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τους όρους της παγκόσμιας πολιτικής. Χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα παραδειγμάτων, από τη βρόμικη ιστορία της εμπλοκής των ΗΠΑ στην Κούβα ως τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στην Κίνα, από τα υπομνήματα για τα βασανιστήρια ως τις κυρώσεις κατά του Ιράν, αναλύει πώς η ρητορική της Αμερικής περί ελευθερίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων συχνά παρεκκλίνει από τις ενέργειές της. Και αναλύει διεξοδικά τις διενέξεις στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και σε Ισραήλ-Παλαιστίνη, καταλήγοντας σε αναπάντεχα και εξαιρετικά οξυδερκή συμπεράσματα για τη λειτουργία της ιμπεριαλιστικής δύναμης στον αυξανόμενα χαοτικό πλανήτη μας.
Στην πορεία, ο Τσόμσκυ προχωρεί σε μία εντυπωσιακή ανατομία του τρόπου με τον οποίο η ελίτ της Αμερικής έχει διασφαλίσει ακόμα μεγαλύτερη προστασία από κάθε δημοκρατικό περιορισμό των ενεργειών της. Κι όμως, υποστηρίζει, δεν έχουμε την πολυτέλεια να παραιτούμαστε εξαιτίας αυτών των εξελίξεων. Με την κλιματική αλλαγή και την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων να απειλούν ακόμα και την επιβίωση του ανθρώπινου πολιτισμού, η ανάγκη να αναλάβει ο λαός την αποτροπή της καταστροφής γίνεται ακόμα μεγαλύτερη.
Ανελέητο, άτεγκτο και διεξοδικά τεκμηριωμένο, το "Ποιος κυβερνά τον κόσμο;" μας βοηθάει να κατανοήσουμε τα βασικά ζητήματα της εποχής μας, όπως ακριβώς έχουμε συνηθίσει να αναμένουμε από τον Τσόμσκυ.
«Ο Τσόμσκυ αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο... Σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, ίσως είναι η αμερικανική φωνή που έχει διαβαστεί περισσότερο σε όλο τον πλανήτη». (The New York Times Book Review)
Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι ένας από τους πολυγραφότατους και πιο σημαντικούς στοχαστές σε θέματα που αφορούν στη γλώσσα και στις νοητικές λειτουργίες. Υποστήριζε πάντα ότι τα ανθρώπινα όντα είναι γενετικά προικισμένα με έμφυτες γλωσσικές ικανότητες - ένα σύνολο αρχών που αποτελούν αυτό που ονομάζει «Καθολική Γραμματική». Οι επιμέρους γλώσσες γεννιούνται από τις συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Αυτή η προσέγγιση στη μελέτη της γλώσσας ονομάστηκε «γενετικό εγχείρημα» και επέφερε επαναστατικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τις ανθρώπινες γλώσσες και άλλα γνωστικά συστήματα.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί την έκδοση μιας διάλεξης η οποία δόθηκε στο Πανεπιστήμιο του Δελχί τον Ιανουάριο του 1996 και στην οποία ο Τσόμσκι ανακεφαλαιώνει την ιστορία του εγχειρήματος και το συνεχίζει με μερικές εντυπωσιακές, καινούργιες προόδους στη θεωρία της γενετικής γραμματικής που αποκλήθηκαν «Μινιμαλιστικό Πρόγραμμα».
Συναρμόζοντας φιλοσοφικά και εννοιολογικά ζητήματα με τα αποτελέσματα εμπειρικών ερευνών, σκιαγραφεί μερικά από τα κομβικά ζητήματα που απασχολούν τη γενετική γραμματική τα τελευταία χρόνια και χαρτογραφεί την ατζέντα της μελλοντικής έρευνας στη θεωρία της γλώσσας.
Το μεταγεγραμμένο κείμενο διατηρεί το σφριγηλό και γλαφυρό ύφος για το οποίο ο Τσόμσκι είναι διάσημος ως δημόσιος ομιλητής. Παρουσιάζεται επίσης η συζήτηση η οποία ακολούθησε τη διάλεξη, στην οποία συγκαταλέγονταν θέματα όπως το εύρος της γλωσσολογίας, η απόκτηση των γλωσσικών ικανοτήτων και η θεωρία για τη γλώσσα και τις νοητικές λειτουργίες. Πρόκειται για ένα βιβλίο που προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες στους ειδικούς, αλλά είναι επίσης χρήσιμο για τους σπουδαστές και το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό.
Οι Συντακτικές δομές του Noam Chomsky είναι ένα κλασικό έργο που σηματοδοτεί τη στροφή της γλωσσολογίας από τις ανθρωπιστικές στις θετικές επιστήμες αποδεικνύοντας την ανεπάρκεια των μεθόδων περιγραφής γλωσσών που εφαρμόζει η αμερικάνικη δομική γλωσσολογία και προτείνοντας μια μορφή γραμματικής που βασίζεται ολοκληρωτικά στις αρχές της τυπικής λογικής.
Οι "Συντακτικές δομές" θέτουν τις βάσεις ενός γενετικού (γένεση προτάσεων) και μετασχηματιστικού (μετασχηματισμοί προτάσεων) γραμματικού προτύπου κι επαναπροσδιορίζουν τους σκοπούς της γραμματικής θεωρίας.
Οι βασικοί θεωρητικοί προσανατολισμοί κι οι σκοποί της γενετικής μετασχηματιστικής γραμματικής δεν μεταβλήθηκαν από τη δημοσίευση του μικρού αλλά περιεκτικού αυτού βιβλίου μέχρι σήμερα, παρ' όλες τις επιμέρους βελτιώσεις που έγιναν σταδιακά σε αυτή τη θεωρία.
Στο προφητικό αυτό κείμενο, ο Τσόμσκι αναλύει με τον γνωστό οξυδερκή τρόπο του το ιστορικό υπόβαθρο και τις παραμέτρους οι οποίες γέννησαν την Νέα Παγκόσμια Τάξη, το φρικτότερο σύστημα ελέγχου και κυριαρχίας που γνώρισε ποτέ η Ιστορία.
Επιπλέον, σφυροκοπά ανηλεώς τους "ηθικοπλαστικούς" μύθους με τους οποίους προσπαθούν να την ωραιοποιήσουν η Ιερή Συμμαχία της Οικονομίας της Αγοράς και ο Αμερικανός πάτρωνάς της, αποκαλύπτοντας ταυτοχρόνως την οργουελιανή πραγματικότητα την οποία ετοιμάζουν για μας οι βιαστές των ονείρων μας.
Το σύντομο αυτό βιβλίο έχει την ίδια σημασία με το απέραντο "Αρχιπέλαγος του Γκουλάγκ". Και είναι σα να αγνοείς τη γεωγραφία του αιώνα στον οποίο ζούμε, αν δεν γνωρίζεις αυτό το βιβλίο ή αν αρνείσαι να γνωρίσεις το περιεχόμενό του.
Αυτή η προσέγγιση στη μελέτη της γλώσσας ονομάστηκε «γενετικό εγχείρημα» και επέφερε επαναστατικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τις ανθρώπινες γλώσσες και άλλα γνωστικά συστήματα.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί την έκδοση μιας διάλεξης η οποία δόθηκε στο Πανεπιστήμιο του Δελχί τον Ιανουάριο του 1996 και στην οποία ο Τσόμσκι ανακεφαλαιώνει την ιστορία του εγχειρήματος και το συνεχίζει με μερικές εντυπωσιακές, καινούργιες προόδους στη θεωρία της γενετικής γραμματικής που αποκλήθηκαν «Μινιμαλιστικό Πρόγραμμα».
Συναρμόζοντας φιλοσοφικά και εννοιολογικά ζητήματα με τα αποτελέσματα εμπειρικών ερευνών, σκιαγραφεί μερικά από τα κομβικά ζητήματα που απασχολούν τη γενετική γραμματική τα τελευταία χρόνια και χαρτογραφεί την ατζέντα της μελλοντικής έρευνας στη θεωρία της γλώσσας.
Το μεταγεγραμμένο κείμενο διατηρεί το σφριγηλό και γλαφυρό ύφος για το οποίο ο Τσόμσκι είναι διάσημος ως δημόσιος ομιλητής. Παρουσιάζεται επίσης η συζήτηση η οποία ακολούθησε τη διάλεξη, στην οποία συγκαταλέγονταν θέματα όπως το εύρος της γλωσσολογίας, η απόκτηση των γλωσσικών ικανοτήτων και η θεωρία για τη γλώσσα και τις νοητικές λειτουργίες. Πρόκειται για ένα βιβλίο που προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες στους ειδικούς, αλλά είναι επίσης χρήσιμο για τους σπουδαστές και το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό.
Οι "Συντακτικές δομές" θέτουν τις βάσεις ενός γενετικού (γένεση προτάσεων) και μετασχηματιστικού (μετασχηματισμοί προτάσεων) γραμματικού προτύπου κι επαναπροσδιορίζουν τους σκοπούς της γραμματικής θεωρίας.
Οι βασικοί θεωρητικοί προσανατολισμοί κι οι σκοποί της γενετικής μετασχηματιστικής γραμματικής δεν μεταβλήθηκαν από τη δημοσίευση του μικρού αλλά περιεκτικού αυτού βιβλίου μέχρι σήμερα, παρ' όλες τις επιμέρους βελτιώσεις που έγιναν σταδιακά σε αυτή τη θεωρία.
Επιπλέον, σφυροκοπά ανηλεώς τους "ηθικοπλαστικούς" μύθους με τους οποίους προσπαθούν να την ωραιοποιήσουν η Ιερή Συμμαχία της Οικονομίας της Αγοράς και ο Αμερικανός πάτρωνάς της, αποκαλύπτοντας ταυτοχρόνως την οργουελιανή πραγματικότητα την οποία ετοιμάζουν για μας οι βιαστές των ονείρων μας.
Οι διαφορές είναι ολοφάνερες. Εδώ, ο συγγραφέας της μαρτυρίας δεν ανήκει στην τεράστια κατηγορία των θυμάτων. Κατοικεί στο στρατόπεδο εκείνων που θα μπορούσαν να μείνουν "ουδέτεροι", ή να πλέξουν το εγκώμιο της αδιαφορίας ή, ακόμη καλύτερα, να διαλέξουν το ρόλο των "ειδικών στη δικαιολόγηση" και, τελικά, να γίνουν οι απολογητές των δημίων και να φροντίσουν να τους φέρουν τις ευλογίες της ιδεολογίας: αυτήν ακριβώς την εκλογή έκαναν πολλοί "διανοούμενοι", σε διάφορα μέρη - κατά τον πόλεμο της Αλγερίας, στην αντιμετώπιση της εισβολής στην Πράγα, κατά τη συντριβή του λαϊκού καθεστώτος της Χιλής.
Αντίθετα η εκλογή του Νόαμ Σόμσκυ είναι να κάνει την ανάλυση του πιο επικίνδυνου πεδίου. Εκείνου του πεδίου, όπου και μόνο το γεγονός ότι κάνεις διακηρύξεις, κάνει αποδεκτές, και μάλιστα προκαλεί, απέραντες σφαγές ανδρών, γυναικών και παιδιών.
«Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας τους τεχνικούς και υλικούς πόρους για την κάλυψη των βιολογικών αναγκών του ανθρώπου. Δεν αναπτύξαμε, όμως, τους πολιτισμικούς και ηθικούς πόρους -ούτε και τις δημοκρατικές μορφές κοινωνικής οργάνωσης- που καθιστούν εφικτή την ανθρωπιστική και εκλογικευμένη χρήση του υλικού μας πλούτου και της ισχύος μας».
Αντίθετα η εκλογή του Νόαμ Σόμσκυ είναι να κάνει την ανάλυση του πιο επικίνδυνου πεδίου. Εκείνου του πεδίου, όπου και μόνο το γεγονός ότι κάνεις διακηρύξεις, κάνει αποδεκτές, και μάλιστα προκαλεί, απέραντες σφαγές ανδρών, γυναικών και παιδιών.
Σ' αυτή την κλασσική ομιλία του, ο Νόαμ Τσόμσκι διατυπώνει ένα σαφές όσο και ασυμβίβαστο όραμα κοινωνικής αλλαγής. Το μέλλον της διακυβέρνησης συνθέτει ένα πολιτικό μανιφέστο με κύρια διεκδίκηση τη διατήρηση του δημοκρατικού ελέγχου της κοινωνίας.
Ο Τσόμσκι, προτρέποντας τους διανοούμενους να επανεξετάσουν την ισορροπία μεταξύ κοινωνικής, πολιτικής, κυβερνητικής και επιχειρηματικής εξουσίας, θέτει ζητήματα που παραμένουν διαχρονικά επίκαιρα.
Δύο είναι τα βασικά ζητήματα που θα ήθελα να εξετάσω εδώ, το πρώτο είναι μάλλον αφηρημένο, το δεύτερο πιο συγκεκριμένο.
Ο Τσόμσκι, προτρέποντας τους διανοούμενους να επανεξετάσουν την ισορροπία μεταξύ κοινωνικής, πολιτικής, κυβερνητικής και επιχειρηματικής εξουσίας, θέτει ζητήματα που παραμένουν διαχρονικά επίκαιρα.
Πρώτον, θέλω να εξετάσω τους ρόλους που συχνά έχουν την τάση να παίζουν οι διανοούμενοι στην σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία, ένα θέμα πάντοτε επίκαιρο - τουλάχιστον από την υπόθεση Ντρέυφους και μετά, όταν η λέξη "διανοούμενος" πέρασε στην κοινή χρήση, καθώς μια ομάδα ευαισθητοποιημένων πνευματικών ανθρώπων έλαβε μαχητική θέση σε ένα ζήτημα που αφορούσε την δικαιοσύνη.
Σε αυτό το πλαίσιο, θέλω επίσης να σχολιάσω την ανάμειξη των Αμερικανών διανοουμένων στις ιδεολογικές διαμάχες γύρω από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν μια διαπρεπής ομάδα φιλελεύθερων διανοουμένων, στην οποία περιλαμβάνοντο οι Τζων Ντιούη, Ουώλτερ Λίπμαν και άλλοι, που αυτοχαρακτηριζόταν ως νέα τάξη, ασχολήθηκε για πρώτη φορά με την χρησιμοποίηση της ευφυΐας στον σχεδιασμό της εθνικής πολιτικής.
Σε αυτό το πλαίσιο, θέλω επίσης να σχολιάσω την ανάμειξη των Αμερικανών διανοουμένων στις ιδεολογικές διαμάχες γύρω από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν μια διαπρεπής ομάδα φιλελεύθερων διανοουμένων, στην οποία περιλαμβάνοντο οι Τζων Ντιούη, Ουώλτερ Λίπμαν και άλλοι, που αυτοχαρακτηριζόταν ως νέα τάξη, ασχολήθηκε για πρώτη φορά με την χρησιμοποίηση της ευφυΐας στον σχεδιασμό της εθνικής πολιτικής.
Δεύτερον, θέλω να εστιάσω την προσοχή μου σε ορισμένες από τις σύγχρονες συνεισφορές της "νέας τάξης" - ιδίως σε εκείνη που αφορά την δόμηση του ηθικού και ιδεολογικού πλαισίου που εναρμονίζεται με τα καθήκοντα του αμερικανικού κράτους κατά την "μετά Βιετνάμ εποχή".
Θα προσπαθήσω να δείξω ότι μερικά μάλλον εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της σύγχρονης ιδεολογίας μπορούν να γίνουν κατανοητά βάσει των όσων προηγήθηκαν στην προκαταρκτική, πιο γενική συζήτηση. [...]
Όσο για τη Νέα Παγκόσμια Τάξη μοιάζει πολύ με την παλιά με νέα ενδυμασία. . . Αλλά ουσιαστικές αλλαγές δεν έχουν γίνει και δεν χρειάζονται «νέα παραδείγματα» για να καταλάβει κανείς τι ακριβώς συμβαίνει.
Οι βασικοί κανόνες της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων παραμένουν ίδιοι και απαράλλαχτοι: για τους ανίσχυρους ισχύει το κράτος του νόμου, για τους ισχυρούς ισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου.
Μέσα στο πλαίσιο της κουλτούρας της ευπρέπειας, τα παραδοσιακά καθήκοντα παραμένουν: η αναμόρφωση της παρελθούσα και της τρέχουσας ιστορίας προς το συμφέρον των ισχυρών, το να εξάρουν τις υψηλές αρχές, στις οποίες είμαστε αφοσιωμένοι τόσο εμείς όσο και οι ηγέτες μας, και ν’ απαλείψουν όλα τα ενοχλητικά γεγονότα από την ιστορική καταγραφή, τα οποία, σε τελική ανάλυση, δεν είναι παρά ατοπήματα. [...]
Ο Νόαμ Τσόμσκυ είναι καθηγητής στο Τμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασσαχουσέτης (ΜΙΤ). Η πανίσχυρη αναλυτική σκέψη του Τσόμσκυ άνοιξε νέους ορίζοντες στη γλωσσολογία και επηρέασε τη φιλοσοφία, την ψυχολογία και την επιστήμη των υπολογιστών. Τα πάνω από τριάντα βιβλία του Τσόμσκυ με κοινωνικό περιεχόμενο αποτελούν τη μεγάλη του προσφορά στον αγώνα της ανθρωπότητας για μια σωστότερη ζωή.
Θα προσπαθήσω να δείξω ότι μερικά μάλλον εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της σύγχρονης ιδεολογίας μπορούν να γίνουν κατανοητά βάσει των όσων προηγήθηκαν στην προκαταρκτική, πιο γενική συζήτηση. [...]
Οι βασικοί κανόνες της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων παραμένουν ίδιοι και απαράλλαχτοι: για τους ανίσχυρους ισχύει το κράτος του νόμου, για τους ισχυρούς ισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου.
Μέσα στο πλαίσιο της κουλτούρας της ευπρέπειας, τα παραδοσιακά καθήκοντα παραμένουν: η αναμόρφωση της παρελθούσα και της τρέχουσας ιστορίας προς το συμφέρον των ισχυρών, το να εξάρουν τις υψηλές αρχές, στις οποίες είμαστε αφοσιωμένοι τόσο εμείς όσο και οι ηγέτες μας, και ν’ απαλείψουν όλα τα ενοχλητικά γεγονότα από την ιστορική καταγραφή, τα οποία, σε τελική ανάλυση, δεν είναι παρά ατοπήματα. [...]
Στις 20 Οκτωβρίου 1992 έκλεισαν 500 χρόνια από την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου. Δηλαδή το 1992 αρχίσαμε να διανύουμε το έτος 501, εξ ου και ο τίτλος του βιβλίου του Τσόμσκυ. Ο υπότιτλος "Η κατάκτηση συνεχίζεται", δηλώνει χωρίς περιστροφές τη θέση του συγγραφέα για το τι συμβαίνει στην ανθρωπότητα σήμερα.
Το τι έγινε αυτά τα 500 χρόνια, τα οποία είναι γνωστά ως η "Κολομβιανή Εποχή" ή η "Εποχή του 500χρονου Ράιχ", όπως φαίνεται ότι θα προτιμούσε ως ονομασία ο Τσόμσκυ, και το πώς αυτά τα γεγονότα επηρέασαν τις σημερινές εξελίξεις αποτελούν το υλικό του βιβλίου.
Όποιος δεν έχει πλησιάσει τη σκέψη του Τσόμσκυ μέσα από τα βιβλία του ή μέσα από τις διαλέξεις του (πάνω από 100 διαλέξεις το χρόνο), αδικεί τον εαυτό του και είναι δέσμιος της άγνοιας. Σε έναν ειλικρινή και τίμιο κόσμο το ΕΤΟΣ 501 θα ήταν σχολικό βιβλίο.
Τι κάνει τις ΗΠΑ αυτό που είναι; Γιατί η κοινή λογική δεν είναι κοινή; Πώς αντιδρούν οι ΗΠΑ στην τρομοκρατία; Είναι η αμερικανική εξωτερική πολιτική μια κατάρα; Πόσο ενημερωμένο είναι το κοινό - στις ΗΠΑ και αλλού - για το τι σκαρώνει το Πεντάγωνο σε ολόκληρο τον κόσμο;
Σ' αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα απαντάει ο Νόαμ Τσόμσκυ, «μία από τις δυνατότερες φωνές της λογικής», όπως γράφει η εφημερίδα New York Daily News. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι τελευταίες σκέψεις του Νόαμ Τσόμσκυ, μέσα από συνεντεύξεις και ομιλίες που πραγματοποιήθηκαν τον τελευταίο χρόνο.
Όπως και στο παρελθόν, ο Αμερικανός στοχαστής τοποθετεί τις τρομοκρατικές επιθέσεις κατά των ΗΠΑ στο πλαίσιο της αμερικανικής επεμβατικής πολιτικής: στο Βιετνάμ, στην Κεντρική Αμερική, στη Μέση Ανατολή και αλλού.
Ξεκινώντας από την αρχή ότι η άσκηση βίας εναντίον αμάχων ισοδυναμεί με τρομοκρατία - ανεξάρτητα αν ο επιτιθέμενος είναι μια μουσουλμανική οργάνωση ή η ίδια η αμερικανική κυβέρνηση -, ο Τσόμσκυ ζητάει από τις ΗΠΑ να εφαρμόσουν για τον εαυτό τους τα ηθικά κριτήρια που απαιτούν από τους άλλους. Το αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων είναι το πορτρέτο ενός ανθρώπου που, όπως είπε ο Μπόνο των U2, είναι «επαναστάτης χωρίς διάλειμμα», ο απόλυτος Αμερικανός αντιφρονών.
Ο Νόαμ Τσόμσκι θεωρείται ο σπουδαιότερος σύγχρονος διανοούμενος. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι απόψεις του αφύπνισαν ένα ολοένα αυξανόμενο κοινό, ως προς την πραγματική φύση της δύναμης.
Οι οξυδερκείς περιγραφές του για το πώς αποκλείονται οι άνθρωποι από τη λήψη αποφάσεων και τη χάραξη πολιτικής παρέχουν νέα δεδομένα για τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης κοινωνίας. Από το Ανατολικό Τιμόρ, ως τη Μέση Ανατολή, από τη φύση της Δημοκρατίας ως τη θέση μας στο φυσικό κόσμο, από τη στάση των διανοουμένων ως τη γλώσσα της πολιτικής, το βιβλίο «Δυνάμεις και Προοπτικές» είναι μια καυστική κριτική των ορθόδοξων απόψεων και της κυρίαρχης παγκόσμιας πολιτικής και υποδεικνύει άλλα μονοπάτια που μπορούν να οδηγήσουν στην καλύτερη κατανόηση και στην εποικοδομητική δράση.
Ο Ν. Τσόμσκι σηκώνει το πέπλο των διαστρεβλώσεων που καλύπτει τις διεργασίες της ιστορίας και την κοινωνική πολιτική και αποκαλύπτει πώς η «νέα» τάξη πραγμάτων είναι κάτι παραπάνω από την εμπορευματοποίηση της ίδιας παλιάς αταξίας. Οι αναζωογονητικές, ξεκάθαρες απόψεις του για τον κόσμο και τη φύση των πραγμάτων είναι εξαιρετικά τεκμηριωμένες και πειστικές.
Στο βιβλίο «Κέρδος και πολίτης» ο Νόαμ Τσόμσκι ασχολείται με τον νεοφιλελευθερισμό: το σύστημα της οικονομικής και πολιτικής στρατηγικής που υποστηρίζει τις εταιρείες και το οποίο διεξάγει σήμερα μια μορφή παγκοσμίου κοινωνικού πολέμου.
Εξετάζει τις αντινομίες ανάμεσα στις αρχές της δημοκρατίας και στις αρχές της αγοράς που διακηρύσσονται από τους κατέχοντες την εξουσία, ανάμεσα στα λόγια για «υψηλές αρχές» και στην πράξη κριτικάρει την τυραννία των λίγων. Τυραννία που περιορίζει τη σφαίρα του δημόσιου και εντέλλεται πολιτικές οι οποίες αυξάνουν υπέρμετρα τον ιδιωτικό πλούτο, αγνοώντας τις κοινωνικές και οικολογικές συνέπειες.
Με σαφή και κατανοητή γλώσσα, ο Τσόμσκι χαρτογραφεί τη δραματική απομάκρυνση από την ερμηνεία της δημοκρατίας ως συστήματος που ευνοεί το δημόσιο συμφέρον σ' ένα ανεστραμμένο πρότυπο που υπηρετεί το κίνητρο του κέρδους των μεγάλων εταιρειών.
Σ' αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα απαντάει ο Νόαμ Τσόμσκυ, «μία από τις δυνατότερες φωνές της λογικής», όπως γράφει η εφημερίδα New York Daily News. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι τελευταίες σκέψεις του Νόαμ Τσόμσκυ, μέσα από συνεντεύξεις και ομιλίες που πραγματοποιήθηκαν τον τελευταίο χρόνο.
Όπως και στο παρελθόν, ο Αμερικανός στοχαστής τοποθετεί τις τρομοκρατικές επιθέσεις κατά των ΗΠΑ στο πλαίσιο της αμερικανικής επεμβατικής πολιτικής: στο Βιετνάμ, στην Κεντρική Αμερική, στη Μέση Ανατολή και αλλού.
Ξεκινώντας από την αρχή ότι η άσκηση βίας εναντίον αμάχων ισοδυναμεί με τρομοκρατία - ανεξάρτητα αν ο επιτιθέμενος είναι μια μουσουλμανική οργάνωση ή η ίδια η αμερικανική κυβέρνηση -, ο Τσόμσκυ ζητάει από τις ΗΠΑ να εφαρμόσουν για τον εαυτό τους τα ηθικά κριτήρια που απαιτούν από τους άλλους. Το αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων είναι το πορτρέτο ενός ανθρώπου που, όπως είπε ο Μπόνο των U2, είναι «επαναστάτης χωρίς διάλειμμα», ο απόλυτος Αμερικανός αντιφρονών.
Οι οξυδερκείς περιγραφές του για το πώς αποκλείονται οι άνθρωποι από τη λήψη αποφάσεων και τη χάραξη πολιτικής παρέχουν νέα δεδομένα για τα σημαντικότερα γεγονότα της σύγχρονης κοινωνίας. Από το Ανατολικό Τιμόρ, ως τη Μέση Ανατολή, από τη φύση της Δημοκρατίας ως τη θέση μας στο φυσικό κόσμο, από τη στάση των διανοουμένων ως τη γλώσσα της πολιτικής, το βιβλίο «Δυνάμεις και Προοπτικές» είναι μια καυστική κριτική των ορθόδοξων απόψεων και της κυρίαρχης παγκόσμιας πολιτικής και υποδεικνύει άλλα μονοπάτια που μπορούν να οδηγήσουν στην καλύτερη κατανόηση και στην εποικοδομητική δράση.
Ο Ν. Τσόμσκι σηκώνει το πέπλο των διαστρεβλώσεων που καλύπτει τις διεργασίες της ιστορίας και την κοινωνική πολιτική και αποκαλύπτει πώς η «νέα» τάξη πραγμάτων είναι κάτι παραπάνω από την εμπορευματοποίηση της ίδιας παλιάς αταξίας. Οι αναζωογονητικές, ξεκάθαρες απόψεις του για τον κόσμο και τη φύση των πραγμάτων είναι εξαιρετικά τεκμηριωμένες και πειστικές.
Εξετάζει τις αντινομίες ανάμεσα στις αρχές της δημοκρατίας και στις αρχές της αγοράς που διακηρύσσονται από τους κατέχοντες την εξουσία, ανάμεσα στα λόγια για «υψηλές αρχές» και στην πράξη κριτικάρει την τυραννία των λίγων. Τυραννία που περιορίζει τη σφαίρα του δημόσιου και εντέλλεται πολιτικές οι οποίες αυξάνουν υπέρμετρα τον ιδιωτικό πλούτο, αγνοώντας τις κοινωνικές και οικολογικές συνέπειες.
Με σαφή και κατανοητή γλώσσα, ο Τσόμσκι χαρτογραφεί τη δραματική απομάκρυνση από την ερμηνεία της δημοκρατίας ως συστήματος που ευνοεί το δημόσιο συμφέρον σ' ένα ανεστραμμένο πρότυπο που υπηρετεί το κίνητρο του κέρδους των μεγάλων εταιρειών.
Στο«Κέρδος και πολίτης» παρουσιάζονται επίσης οι σκέψεις του Τσόμσκι για τη φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς, για τον έλεγχο της κοινής γνώμης από τις εταιρείες και για την επίδραση των πολιτικών που εφαρμόζουν αντιδημοκρατικοί θεσμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Βορειοαμερικανική Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου και η Πολυμερής Συμφωνία Επενδύσεων.
Συνδυάζοντας λεπτομερειακά ιστορικά παραδείγματα και ασυμβίβαστη κριτική, ο Τσόμσκι μας δίνει μια βαθιά αίσθηση ελπίδας ότι η κοινωνική δράση μπορεί να αποκαταστήσει τα δικαιώματα των λαών ως πολιτών και όχι ως καταναλωτών, επαναπροσδιορίζοντας τη δημοκρατία ως ένα παγκόσμιο κίνημα και όχι ως μια παγκόσμια αγορά.
Τα «Γράμματα από το Λέξινγκτον» αποτελούν ένα μάλλον μοναδικό στο είδος του έργο στη βιβλιογραφία του Τσόμσκι, καθώς πρόκειται για μία συλλογή αναλύσεων του τρόπου με τον οποίο τα μέσα ενημέρωσης καλύπτουν τα γεγονότα της επικαιρότητας.
Διαβάζοντας τα γράμματα αυτά, μας κάνει εντύπωση η μεγάλη συνάφειά τους με γεγονότα που διαδραματίζονται σήμερα, με ιδιαίτερη έμφαση, μεταξύ άλλων, στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και τον ρόλο τους, στο Ιράκ, στον Αραφάτ, τον Σαρόν και την «ειρηνευτική διαδικασία», στην «αμυντική επίθεση», στη «λαχτάρα για δημοκρατία» των Ηνωμένων Πολιτειών, στα «βάρη της ευθύνης» της ίδιας χώρας, στον «αντιαμερικανισμό»
Το ανά χείρας βιβλίο του Noam Chomsky και του Gilbert Achcar αποτελεί το τρίτο της σειράς "Κριτική Πολιτική και Κοινωνική Θεωρία". Προηγήθηκαν το βιβλίο του Gilbert Achcar Σύγκρουση Βαρβαροτήτων. Η Δημιουργία της Νέας Τάξης Πραγμάτων (2006) και το βιβλίο των Gilbert Achcar και Michel Warschawski Η Επίθεση των 33 Ημερών. Ο Πόλεμος του Ισραήλ κατά της Χεζμπολά στο Λίβανο και οι Συνέπειές του (2007).
Με αυτό το τρίτο βιβλίο ολοκληρώνεται μια θεματική ενότητα που καταπιάνεται με την ιμπεριαλιστική πολιτική διαχείριση του πλανήτη, τα κίνητρά της, τις συνέπειές της και τη μορφή κάποιων αντιδράσεων/ αντιστάσεων σ' αυτή τη διαχείριση, κυρίως των σκοταδιστικών αντιδράσεων που συνοψίζονται υπό τον τίτλο "ισλαμικός φονταμενταλισμός και τρομοκρατία".
Συνδυάζοντας λεπτομερειακά ιστορικά παραδείγματα και ασυμβίβαστη κριτική, ο Τσόμσκι μας δίνει μια βαθιά αίσθηση ελπίδας ότι η κοινωνική δράση μπορεί να αποκαταστήσει τα δικαιώματα των λαών ως πολιτών και όχι ως καταναλωτών, επαναπροσδιορίζοντας τη δημοκρατία ως ένα παγκόσμιο κίνημα και όχι ως μια παγκόσμια αγορά.
Διαβάζοντας τα γράμματα αυτά, μας κάνει εντύπωση η μεγάλη συνάφειά τους με γεγονότα που διαδραματίζονται σήμερα, με ιδιαίτερη έμφαση, μεταξύ άλλων, στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και τον ρόλο τους, στο Ιράκ, στον Αραφάτ, τον Σαρόν και την «ειρηνευτική διαδικασία», στην «αμυντική επίθεση», στη «λαχτάρα για δημοκρατία» των Ηνωμένων Πολιτειών, στα «βάρη της ευθύνης» της ίδιας χώρας, στον «αντιαμερικανισμό»
Με αυτό το τρίτο βιβλίο ολοκληρώνεται μια θεματική ενότητα που καταπιάνεται με την ιμπεριαλιστική πολιτική διαχείριση του πλανήτη, τα κίνητρά της, τις συνέπειές της και τη μορφή κάποιων αντιδράσεων/ αντιστάσεων σ' αυτή τη διαχείριση, κυρίως των σκοταδιστικών αντιδράσεων που συνοψίζονται υπό τον τίτλο "ισλαμικός φονταμενταλισμός και τρομοκρατία".
Σκοπός αυτών των γραμμών δεν είναι η περίληψη ή η κριτική της ανάλυσης που αναπτύσσεται σ' αυτά τα βιβλία, αλλά η ανάδειξη ενός κοινού τους χαρακτηριστικού: Και τα τρία βιβλία, όχι μόνο κρατούν αποστάσεις, αλλά συμβάλλουν με πολύ ουσιαστικό τρόπο στην κριτική τριών διαφορετικών θέσεων, που η κάθε μια -στην εκλαϊκευμένη της, κυρίως, μορφή- αποτέλεσε "μόδα", για κάποιο τουλάχιστον διάστημα, είτε στο συντηρητικό πνευματικό χώρο, είτε στο χώρο της κριτικής σκέψης. (...)
Μια μοναχική αλλά τολμηρή φωνή αντιμέτωπη με την τεράστια δύναμη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τις αλλεπάλληλες ψεύτικες δηλώσεις ουδετερότητας και τις απίστευτες πληροφορίες που κυκλοφορούν: η φωνή του Νόαμ Τσόμσκι.
Σε ηλικία 84 ετών, είναι ένα μνημείο αντικουλτούρας. Από τον πόλεμο του Βιετνάμ, αυτός ο ριζοσπάστης διανοητής καταδικάζει την οργάνωση του κόσμου προς όφελος των οικονομικών ολιγαρχιών.
Σ' αυτές τις ελεύθερες, παράδοξες και αιχμηρές συζητήσεις, ο Νόαμ Τσόμσκι αποκρυπτογραφεί τους μηχανισμούς της κοινωνίας της αγοράς, την αόρατη οικονομία, την κατασκευή συναίνεσης, τα κέντρα εξουσίας...
Σε ηλικία 84 ετών, είναι ένα μνημείο αντικουλτούρας. Από τον πόλεμο του Βιετνάμ, αυτός ο ριζοσπάστης διανοητής καταδικάζει την οργάνωση του κόσμου προς όφελος των οικονομικών ολιγαρχιών.
Σ' αυτές τις ελεύθερες, παράδοξες και αιχμηρές συζητήσεις, ο Νόαμ Τσόμσκι αποκρυπτογραφεί τους μηχανισμούς της κοινωνίας της αγοράς, την αόρατη οικονομία, την κατασκευή συναίνεσης, τα κέντρα εξουσίας...
Πίσω από τη φαινομενική ουδετερότητα του συστήματος των μέσων μαζικής ενημέρωσης κρύβονται προϋποθέσεις που καταρρέουν όταν απογυμνωθούν. Γι' αυτό ο Νόαμ Τσόμσκι παραμένει αναντικατάστατος: αυτές οι "Δυο Ώρες Διαύγειας" προσφέρουν ένα υπέροχο αντίδοτο στις ψεύτικες ενδείξεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου