Μία από τις βασικές έννοιες της καστοριαδικής οντολογίας είναι η ριζική δημιουργία. Αυτό σημαίνει ότι, για τον Καστοριάδη, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά τού Είναι είναι η ανάδυση νέων οντολογικών στιβάδων και νέων μορφών, οι οποίες δεν ανάγονται στις συνθήκες που προϋπήρχαν. Για να δημιουργηθεί κάτι ριζικά καινούργιο, προϋποτίθενται φυσικά κάποιες αναγκαίες συνθήκες. Αυτές όμως, αν μιλάμε για πραγματική οντολογική δημιουργία, δεν είναι ποτέ αναγκαίες και ικανές.
Μάλιστα, το «αποτέλεσμα» της δημιουργίας είναι τόσο απρόβλεπτο και μη αναγώγιμο στα προϋπάρχοντα που μπορεί να κάνει κανείς λόγο για δημιουργία ex nihilo (εκ του μηδενός) – πράγμα που βέβαια δεν σημαίνει ότι αυτή η δημιουργία λαμβάνει χώρα in nihilo (μέσα στο μηδέν) ή cum nihilo (με το μηδέν). Η καστοριαδική οντολογία μιλά για αποτελέσματα που ξεπερνούν τις αιτίες τους, αλλά και για αιτίες που δεν εξαντλούνται στα αποτελέσματά τους.
